Στην κορυφή του θεατρικού πανθέου

Ευαγγελινή !

Στα διακόσια είκοσι χρόνια που διαρκεί ο νεοελληνικός θεατρικός βίος αναδείχθηκε ένα πάνθεο θεών και θεαινών που εγκαταστάθηκαν στη εθνική μας συνείδηση και αποτελεί ένα μυθικό υπόβαθρο της θεατρικής μας συνείδησης. Είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωτικά συντετμημένο το σημείωμα και χωράει μόνο το μεγαλύτερο των μυθικών προσώπων του θεατρικού μας θεολογίου. 
Την Ευαγγελία Παρασκευοπούλου. Την Ευαγγελινή. Την σπουδαιότερη θεατρίνα του θεάτρου μας όλων των εποχών. Αυτοδίδακτη όχι μόνο όσον αφορά την υποκριτική της μόρφωση αλλά και την στοιχειώδη. Ανάγνωση έμαθε διαβάζοντας τους ρόλους της. Τα μεγάλα πάθη των ηρωίδων της τα προσήγγισε αφ΄εαυτού της. Μόνη της ανέλυσε τους χαρακτήρες και τα έργα που έπαιξε. Υπήρξε ένα φαινόμενο πάθους, αυταπάρνησης, διονυσιακού μένους.

Μια απ' τις πιο γνωστές φωτογραφίες της 

Κανένας και καμία δεν μπορούσε να συγκριθεί μαζί της. Λένε πως οι εποχές άλλαξαν και στο πέρασμα τους άφησαν πίσω την Παρασκευοπούλου. Ίσως. Το μεγαλείο της όμως δεν ξεπεράστηκε ποτέ ούτε καμιά μεταγενέστερη το πλησίασε στο ελάχιστο. 
Ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος έγραψε γιαυτήν το παρακάτω ποίημα και τα απήγγειλε από τη σκηνή μετά την πρεμιέρα του έργου «Η κυρία με τις καμέλιες»

Άνθη εις τ´ άνθος της σκηνής σκορπίστε το μόνον,
όπερ μας φερ' εις εποχάς άλλων αρχαίων χρόνων
όπερ μυρώνει την ψυχήν, πτερώνει την καρδίαν
και διακόπτει την πεζήν του βίου μας πορείαν
Ρίψατε άνθη, ρίψατε μυρσίνην, ανεμώνην
εις την ηθοποιόν ημών την μίαν και την μόνην
σκορπίσατε καμέλιαις εμπρός της Καμελίας
και στέψατε το μέτωπον το πλήρες ευφυΐας
Ευαγγελία! και αυτό το όνομα της έτι
ευαγγελίζει την Σκηνήν κ´ εις άλλα    φέρει  έτη.

ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ - Ευαγγελία Παρασκευοπούλου | Γιώργος Παππάς

Θεατρικό Μουσείο: Αδιανόητες επιπλοκές

Το Θεατρικό Μουσείο σε πρώτη προτεραιότητα !

Κάθε συνειδητοποιημένος άνθρωπος του θεάτρου, θεατρικός δημιουργός η θεατής, πρέπει να έχει στραμμένο το ενδιαφέρον του στο Θεατρικό Μουσείο. Η κιβωτός της θεατρικής κληρονομιάς δυο αιώνων είναι απαραίτητο να στεγαστεί σε χώρο κατάλληλο και να γίνει εστία προσκυνημάτων στους σκαπανείς ηθοποιούς, τους σπουδαίους και γενναίους και στους σοφούς της θεατρικής γνώσης, στους συγγραφείς και στους σκηνοθέτες που ξόδεψαν τη ζωή τους στην οικοδόμηση ενός θεάτρου που σε ποιότητα και αξιοσύνη ανταγωνίζεται όλα τα αναγνωρισμένα θέατρα της Ευρώπης και της Αμερικής.

Τα τεκμήρια, φωτογραφίες, παραστάσεις βιντεοσκοπημένες,  χειρόγραφα, σημειώσεις σκηνοθετών, προγράμματα, αφίσες, ενθυμήματα, ομοιώματα, σκηνικά αντικείμενα, εργασίες ερευνητικές, βιβλία, λευκώματα, συγγράμματα, έργα θεατρικά τριών αιώνων δυσεύρετα, όλα αυτά και άλλα πολλά πρέπει να δίνεται η ευκαιρία σε Έλληνες κάθε ηλικίας και σε ξένους να τα επισκέπτονται, να τα βλέπουν , να τα μελετούν. Η σημαντική για τον πολιτισμό αυτή αναγκαιότητα επιβάλλεται να γίνει συνείδηση κάθε πολίτη αυτής της χώρας. Συνείδηση βαθιά που να εμπνέει και να τροφοδοτεί συνεχές πάθος και δύναμη για να γίνει πραγματικότητα ένα Θεατρικό Μουσείου, λίκνο και τέμενος της ελληνικής θεατρικής ιστορίας 3000 ετών ! Παρακάμπτουμε τις πρόσφατες δυσάρεστες και αδιανόητες εξελίξεις και να επικεντρωθούμε στο καίριο ζήτημα.

Τα άλλα, τα καινούργια νομικά επινοήματα δεν πρέπει να μας αφορούν. Θα τα βρούν οι διάδικοι, οι δικαστές και οι δικηγόροι τους.

Από μας μια ατάκα που ο κυρ – Γιώργης, απ΄το έργο
«Ερωτευμένοι Μυλωνάδες» σε κάθε περίσταση σύσταινε στον εαυτό του «Φρόνηση, Γιώργη. Φρόνηση!»

Στο τεύχος του περιοδικού "Τόπος Θεάτρου", που θα κυκλοφορήσει στις 10 Απριλίου, περιλαμβάνεται εκτεταμένο και αναλυτικό αφιέρωμα στο Θεατρικό Μουσείου και σε όλα τα σχετικά, με ιδιαίτερη αναφορά στα Μουσεία της Ευρώπης.

Εκπομπές Τόπος Θεάτρου

metadeftero.gr

11.02.2019 - Γιασεμή Κηλαηδόνη   (σύνδεσμος για ακρόαση)

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-11022019/



18.02.2019 - Αλεξάνδρα Σκένδρου   (σύνδεσμος για ακρόαση)

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CF%84%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%AC%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-18022019/



25.02.2019 - Ηλίας Μαλανδρής  (σύνδεσμος για ακρόαση)

https://www.mixcloud.com/mt2support/%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%B5%CE%AF%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B9%CF%8E%CE%BD-%CF%83%CF%84%CE%BF-wwwmetadefterogr-25022019


Οι τρεις εκπομπές μαζί για κατέβασμα:


https://portal.smbmail.net/home/stamatis.parhas@mikresekdoseis.gr/Briefcase/tt%20201902


...

Φονικό αμάλγαμα

Εμιλ Ζολά : 

Τερέζ  Ρακέν                                                                                       

Θέατρο Ροές

Ποια είναι η δραστικότητα των μυθιστορημάτων του Εμιλ Ζολά σήμερα, αυτό θα πρέπει νομίζω να είναι το ερώτημα ενός σύγχρονου θεατή η κριτικού, μπροστά σε μια παράσταση σαν αυτή της Τερέζας Ρακέν που είδαμε στο θέατρο «Ροές». Σοκάρει τον αναγνώστη η θεατή μια υπόθεση όπου ένα παράνομο ζευγάρι τυφλωμένο από το ερωτικό ντελίριο αποφασίζει και σκοτώνει τον σύζυγο εκείνης, που στέκεται εμπόδιο στην ελεύθερη απόλαυση του έρωτα τους, αλλά που οι τύψεις και οι ενοχές της ανόσιας πράξης τους οδηγούν στην αποξένωση και στην ακραία απόφαση της κοινής αυτοκτονίας; Δραματικό στόρυ αλλά αρκούντως ξεπερασμένο από τις πολλές επαναλήψεις στο κόσμο της πραγματικότητας και όχι μόνο στον φανταστικό του μυθιστορήματος και των σεναρίων. Τα μυθιστορήματα των Γάλλων πεζογράφων, αυτής της εκλεκτής ομάδας, που στις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα και στις πρώτες του 20^ου ταρακούνησε τα στάσιμα  του ρομαντισμού, ξεκινώντας από τον Μυσσέ, τον Μπαλζάκ, τον Φλωμπέρ, τον Γκωτιέ, τον Ζολά, τον Μωπασάν, τον Δουμά και έφεραν ρίγη στο αναγνωστικό κοινό με τις αισθησιακές τους τολμηρότητες και τις τραγικές τους περιπλοκές, είναι από καιρό ξεπερασμένα. Τα αστυνομικά χρονικά ευρωπαϊκών χωρών, της ίδιας εκείνης εποχής όσο και σε μεταγενέστερα χρόνια , βρίθουν από εγκλήματα πάθους, δολοφονίες, αυτοκτονίες και πάμπολλους συνδυασμούς τραγικών καταλήξεων και φινάλε.  

Σ’ αυτό ακριβώς το χρονικό διάστημα ξεμυτίζει και η ψυχολογία που διευκρινίζει κίνητρα, πράξεις, αισθήματα και κάνει το κοινό να βλέπει με κατανόηση, επιείκεια και απάθεια τα τραγικά επιδόρπια . Είτε στην σημερινή ελευθεριότητα των ηθών οφείλεται είτε στην εξέλιξη των μέσων πληροφόρησης τα θέματα των συγγραφέων αυτής της περιόδου δεν αποτελούν εξαιρέσεις και φυσικά δεν αιφνιδιάζουν τον αναγνώστη και τον θεατή. Εκτός από τις εφημερίδες και τα λαϊκά φυλλάδια στα χρόνια του μεσοπολέμου που πρόσφεραν δραματικά αφηγήματα πραγματικά  ή διογκωμένα είτε φανταστικά σε  με ανάλογες μυθιστορηματικές εξελίξεις, εισβάλουν αμέσως μετά οι σεναριογράφοι και από κει και ύστερα το ομοειδή θέματα γνώρισαν μια πληθωρική ποικιλία. Οπότε για τον σημερινό θεατή ουδέν ρίγος από την νουβέλα του Ζολά.

Ξεπερασμένος μεν ο καμβάς αλλά το κέντημα εξαίσιο. Πρόσχημα το λιμπρέτο για να στηθεί μια καθαρά ποιητική παράσταση με μια αλληλουχία μετακινήσεων και μετασχηματισμών που συνειρμικά μοιάζει με καλειδοσκόποιο.  Το συναρπαστικό στοιχείο είναι  μια συνοιρμική σύνθεση σωμάτων που μετακινούνται στο χώρο, παραλληλόγραμμων τραπεζιδίων που ανάλογα  μετασχηματίζονται και αποσυναρμολογούνται για να απανασυνδυαστούν σαν τα πούλια του ντόμινο που σε μικροκλίμακα παίζουν κι αυτά και παίζονται. Η εναρμόνιση του συνόλου συμπληρώνεται με τον λόγο, την φωνή και τους τόνους των ηθοποιών, τα αισθήματα που αναδίδουν και την αίσθηση που δημιουργεί η χρυσή αναλογία χορού, υποκριτικής, κίνησης κάτω από την  εμπνευσμένη διεύθυνση μιας αφανέρωτης μπαγκέτας.

Μα όλα αυτά τα ποιητικά  ξεσπάσματα αγαπητοί μου, που όσο μπορώ τα κρατώ υπό έλεγχο, σας μεταδίδω τις εντυπώσεις μου, και συμπληρώνω πως όλα δεν θα είχαν καμιά ψυχή αν δεν κυριαρχούσε ένας ηθοποιός που η εκφορά το, ο ήχος της φωνής του, οι παύσεις, οι χρωματισμοί, η ποικιλία των τόνων και το διακεκομμένο, κατακερματισμένο  των φράσεων σε λέξεις, διαφορετικά φορτισμένο ακόμα και σε κάθε συλλαβή, δεν βρισκόταν επί σκηνής και δεν εξέπεμπε, δεν ενέπνεε έναν ιδιαίτερο οίστρο σε κάθε τι. Ο Κώστας Βασαρδάνης. Είναι ίσως η πρώτη φορά που τον βλέπω, δεν μπορώ να είμαι βέβαιος. Μπορεί να τον έχω ξαναδεί αλλά είτε ο ρόλος ή η σκηνοθεσία ή όλα μαζί να μην μου εντυπώθηκαν με τρόπο τόσο απόλυτο. Παίζει τον ρόλο του Καμμί, του προδομένου συζύγου που δολοφονείται και είναι χαρακτηριστικό πως από τη στιγμή που λείπει από τη σκηνή η παράσταση αλλάζει αίσθηση. Μεταβάλλεται η αισθητική της. Σαν να εκπνέει η έμπνευση της παράστασης και σαν αυτό να γίνεται επίτηδες. Σαν να θέλει η σκηνοθέτης Λίλλυ Μελεμέ να κάνει αισθητή την απουσία του, τον φόνο του αθώου και ειλικρινούς αισθήματος και την κυριαρχία του βάρους ενός εγκλήματος.

Η πάντα γοητευτική παρουσία της Μαρίας Κίτσου που δεσπόζει στη σκηνή  ενισχυμένη από την προσωπικότητα της παθιασμένης Τερέζας, δεν μειώνεται ούτε η δραματική της παρουσία χάνει την δριμύτητα της. Η διαφοροποίηση είναι ανεπαίσθητη αλλά ωστόσο σαφής. Ο ερωτικός πυρετός έχει πέσει, ο δολοφονημένος άντρας της βρίσκεται «ανάμεσα» σ’ αυτήν και στον εραστή της, δεύτερο σύζυγό της στην εξέλιξη. Ωραίο το εύρημα του «ανάμεσα», έμπνευση της σκηνοθεσίας. Με τον ίδιο τρόπο κατρακυλάει μετά το φόνο και το πάθος του εραστή συνένοχου. Το βάρος της ενοχής το εξαερώνει. Ο Θανάσης Πατριαρχέας στο ρόλο του εκμαυλιστικού αρσενικού, στο συναρπαστικού εραστή που εμπνέει το ισχυρό πάθος στην γυναίκα του φίλου του, ασυνείδητος αλλά υποχείριο της ερωτικής έξαψης, είναι  πολύ πειστικός και όχι μόνο σαν φυζίκ αλλά και υποκριτικά ακολουθεί με συμμετοχή όλη την γκάμα της μεταστροφής. Ένα ερωτικό τρίγωνο τραγικό, μοιραίο και καταστροφικό. Πόση ικανοποίηση για τον θεατή να παρακολουθεί τρεις ηθοποιούς να συστρέφονται  στις περιπλοκές παθών και να αποστρέφονται ως τον θάνατο. Και πώς να μην θαυμάσεις την σκηνοθετική και συνάμα την χορογραφική κινησιολογική της Μόνικας Κολοκοτρώνη που συνέθεσαν αυτό το εξαίσιο σκηνικό αμάλγαμα (λέξη τόσο ταιριαστή με την ετυμολογία της που προέρχεται από ρίζες με έννοιες σχέσεις σαρκικές περιπλεγμένες). 

Στο ρόλο της μητέρας η Σοφία Σεϊρλή, δίνει στο ρόλο προσωπικότητα και συμμετοχή μεγαλύτερη απ’ όση της καταμέρισε ο συγγραφέας κι έτσι  μπόρεσε να διεκδικήσει μια εναργέστερη  ανάμιξη στο δράμα, πιθανόν με πρωτοβουλίες  και παρεμβάσεις της διασκευής και της σκηνοθεσίας.

Επανέρχομαι στους ρόλους της σκηνοθεσίας και της κινησιολογίας κι αυτό για να υπογραμμίσω πως οι σκηνικές συνθέσεις ήταν τόσο αναμεμιγμένες σαν κράμα μετάλλων που είναι αδύνατο να διακρίνεις την συμμετοχή του καθενός. Είναι γνωστό εξ άλλου πως η συνεργασία της συγκεκριμένης σκηνοθέτιδας με την  Κολοκοτρώνη είναι πολύχρονη και έχει δοκιμαστεί σε πολλές παραστάσεις μέχρι σήμερα. Εδώ είναι απαραίτητο να εξαρθεί και η συμβολή της εικαστικής δημιουργίας του έξυπνα και καλλιτεχνικά  μεταβαλλόμενου χώρου, μιας συστοιχίας βασικά τεσσάρων παραλληλόγραμμων που ανακινούνταν σε αλληλοπροσαρμογές δημιουργώντας τα κατάλληλα περιβάλλοντα. Ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης εκτός από την σκηνογραφική ευθύνη επιμελήθηκε και τα εναρμονισμένα με την εποχή όσο και με την γενική αισθητική κοστούμια.

Γιώργος Χατζηδάκης

Ανάθεμα στη "σιωπή των αμνών"

Κώστα Γάκη : Απ’ την Αντιγόνη στη Μήδεια                                       

Θέατρο Αλφα – Ιδέα  -

Προβληματίστηκα αρκετά αγαπητοί μου για τον τίτλο που θα ‘βαζα στην κριτική μου για το έργο «Από την Αντιγόνη στη Μήδεια» που είδα στο θέατρο «Αλφα-Ιδέα». Στην αρχή σκέφτηκα και τον τίτλο «Όλα τα σφάζω όλα τα μαχαιρώνω», όπως επίσης και το «Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα» αλλά τελικά προτίμησα τα αμνοερίφια. Ως εδώ όμως τα ευτράπελα και τα σατιρικά. Μπορεί με την διάθεση αυτή να θέλουμε να απαντήσουμε στο θέαμα που υποχρεωθήκαμε να παρακολουθήσουμε και στα ανεβοκατεβάσματα σε πλήθος σκάλες ανέβα – κατέβα που δρασκελίσαμε μέχρι να φτάσουμε στον τόπο της παράστασης, αλλά μια θεατρική παράσταση  απαιτεί σοβαρότητα και ευθύνη στην αντιμετώπιση της και ακριβώς  στις αξίες αυτές έχουμε σκοπό να αναφερθούμε. Στο κάτω κάτω ένας της ηλικίας μου δεν μπορεί να ανοητολογεί ανταποδοτικά,  έχει άλλη υποχρέωση να εκπληρώσει απευθυνόμενος σ’ έναν κατά πολύ νεότερο παρά να τον ειρωνευτεί και να τον σατιρίσει. Αναδιπλώνομαι λοιπόν και ξεκινώ με νέο αναθεωρημένο πνεύμα. Σας εκθέτω τα διαλαμβανόμενα επί σκηνής και επί οθόνης.

Πριν απ’ την παράσταση ζητιέται από τον θεατή που προσέρχεται να γράψει ένα ποίημα για τη γυναίκα κατά τα πρότυπα των παλαιών κονφερασιέ των μεταπολεμικών αναψυκτηρίων και να το παραδώσει σε κάποιον του θιάσου.  Ίσως και ως παιχνίδι συναναστροφών, κάπως σαν τα λεύκωμα μικρών μυστικών, για όποιους τα θυμούνται. Μπορεί όμως και σαν απόπειρα διαδραστικής προσέγγισης που εφαρμόζεται εσχάτως. Ίσως κάτι απ’ όλα. Αρχίζει λοιπόν η παράσταση με πρόλογο περί ποίησης και ταυτόχρονα στην οθόνη προβάλλονται  πορτρέτα ποιητών. Σεφέρης, Ναζιμ Χικμέτ, το νησί Ικαρία, Πολυδούρη, Πεσσόα. Επιλογές τυχάρπαστες. Για τους πρώτους δίνεται εξήγηση της επιλογής τους το Αιγαίο (;) για την Πολυδούρη ότι αγάπησε με πάθος, (;) και για τον Πεσσόα πως έγραψε με πολλά ψευδώνυμα και ντύθηκε πολλές προσωπικότητες όπως  μας προειδοποιεί πως θα κάνει στη συνέχεια και ο αφηγητής Κώστας Γάκης, συγγραφέας και πρωταγωνιστής του θεάματος που θα ακολουθήσει. Στη συνέχεια προβάλλεται ο Όμηρος και οι τρεις τραγικοί. Ο Ελύτης, ο Καβάφης, ο Παλαμάς, ο Σολωμός δεν σήμαιναν επί του θέματος. Το οργιώδες ωστόσο είναι τα τρυκ και τα κόλπα της τεχνολογικής θαυματοποιίας που με κάμερες και προβολές, φώτα και πατέντες και προγράμματα αυτοματισμού και εφέ, που διαδέχονται το ένα το άλλο και όπου το επόμενο ανταγωνίζεται το προηγούμενο, τα δαιμόνια αυτά συνεπαίρνουν τον θεατή, που έχει πια χαθεί σε χάος αλλοπροσαλλοσύνης. Δεν υπάρχει επικέντρωση, σημείο στήριξης, κέντρο βάρους, θέμα, πρόθεση,  αρχή και τέλος. Ο λαός λέει «Ότι του φανεί του Λωλοστεφανή». Σ΄ όλο αυτό το διάστημα  παρελαύνουν οι τραγικές ηρωίδες συνοδευόμενες από σχόλια, πληροφορίες, ονόματα, πρόσωπα, σκιές, μύθους σε ένα ανακάτεμα  Αντιγόνη, με Κρέοντα, ύστερα το ροζ ελαφάκι της Αρτέμιδας από το jumbo με κερατάκια. Κάπου και ο Αγαμέμνονας και η φιγούρα του Αχιλλέα ως ήρωας θεάτρου σκιών και μετά η Ελένη και ο όρκος των μνηστήρων και λίγο πριν η λίγο μετά η κρίση του Πάριδος με το μήλο κι ύστερα η Κασσάνδρα και η καταστροφή της Τροίας στην αμμουδιά κι ύστερα μια ελληνική σημαία και αναφορά στην καταστροφή της Σμύρνης κι ύστερα η Ικαρία και οι πολιτικοί εξόριστοι κι ύστερα ο Ορέστης. Ο Ορέστης που όμως είναι αυτιστικός και τον στέλνουν σε άσυλο στη Συρία. Επιστρέφει στο επόμενο πλάνο  – μήπως όχι –  πάντως αν επιστρέφει είναι απολύτως φυσιολογικός και φέρνει στην Ηλέκτρα την τεφροδόχο κι εκεί  μπαίνει σφήνα ο θρήνος, αλλά είναι ψέματα γιατί ο Ορέστης είναι μια χαρά και αναγνωρίζονται με την Ηλέκτρα και αγκαλιάζονται και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα, αλλά όχι ακόμα.  Ξεχάσαμε την Εκάβη και τα πολεμικά ανακοινωθέντα αριθμημένα που εκφωνούνται σε ποιόν πάει ποια απ΄ τις θυγατέρες του Πρίαμου.

Αλλά φίλτατε αναγνώστη τα πράγματα δεν γίνονται έτσι απλά και ήρεμα. Καθόλου! Τα τερτίπια με τις κάμερες και τις προβολές οργιάζουν, βυσσοδομούν, μηχανορραφούν, εξυφαίνουν, εξαφανίζουν πρόσωπα από σκηνής και τα εμφανίζουν επί οθόνης, χάνεται ο αφηγητής σε μια καταπακτή και αναδύεται την ίδια στιγμή στην οθόνη  τα φωτιστικά προγράμματα κόβουν τα σώματα σε δυο χρωματικά μέρη κι άλλα μαγικά που τύφλα να ‘χει ο Χουντίνι. Κοντά στο τέλος εμφανίζεται και η παιδοκτόνα Μήδεια υπεράνω του διαδρόμου γεφυρώνοντας τις δυο σειρές των καθισμάτων με τα δυο παιδιά της, ένα σε κάθε χέρι και ο κομπέρ μας λέει κάτι για τον Ιάσονα και την απιστία του αναφέρεται το άρμα του ήλιου και αναγγέλλει ως κλου την εμφάνιση του ποιητή ( ποιού ποιητή, του αιώνιου ποιητή;) και μας παρουσιάζει η οθόνη τον Στέφανο Ληναίο να πλησιάζει φλου και να νετάρει φτάνοντας ως ένα χορταστικό γκρο πλαν. Ήταν λοιπόν ο Ληναίος ο ποιητής του εμπνευσμένου πονήματος ; 
Όχι βέβαια ! Απλώς ο Στέφανος έβαλε το θέατρο Άλφα και ο Γάκης την Ιδέα.  

Μια σύσταση σχετικά με τα πρόσωπα των μύθων και των τραγωδιών. 
Είναι καλύτερα να τα σεβόμαστε και να τα αγνοούμε παρά να τα θυμόμαστε για να τα καπηλευθούμε. Απ’ όσο έτυχε να γνωρίζω όλο αυτό που σας περιέγραψα - και όσα αρκετά παρέλειψα - θέατρο δεν είναι και ούτε με θέατρο μοιάζει.  Το θέατρο, είτε κλασικό η πρωτοποριακό, πειραματικό, περφόρμανς η θέατρο της επινοητικότητας, θέατρο του παραλόγου η θέατρο ανατρεπτικό, πολιτικό, επικό, αποστασιοποιημένο, θέατρο δωματίου η θέατρο του δρόμου, απαιτεί μια συνοχή, έναν μπούσουλα, ένα θέμα, μια αιτία και έναν λόγο για να το κάνεις και να το δεις. Αν κανένας τέτοιος λόγος δεν υπάρχει τότε δεν έχουμε ούτε καν θέατρο αλλά σαχλαμάρα η ακόμα χειρότερα κάποιος εξυπνάκιας εκμεταλλεύεται την σιωπή των αμνών και εξυπηρετεί με έπαρση και θρασύ τρόπο κάποιο σύνδρομο. Στην περίπτωση αυτή ο κριτικός παραπέμπει την περίπτωση σε άλλη επιστημονική αρμοδιότητα.

Υπήρχε ωστόσο ένα ισχυρό αντίδοτο στην απελπισία του θεατή, μια, δυο τρεις παρηγορητικές ερμηνείες, τρεις γυναικείες  παρουσίες που εξουδετερώνουν  όλον αυτόν τον αχταρμά και διατηρούν μικρές εστίες θεατρική κοινωνίας. Οάσεις που θάλλει η θεατρική αίσθηση και μάλιστα με τρόπο θαυμαστό. Η Μαρία Παπαφωτίου μια ασυνήθιστα καλή θεατρίνα με ένα πλήθος σκηνικά προσόντα, υπάκουη και αποδοτική σε κάθε απαίτηση της υπερβολών της σκηνοθετικής άποψης καταφέρνει εντούτοις να δώσει μια αίσθηση των  τραγικών προσώπων που έχει επιφορτιστεί  διαφεύγοντας κάποτε κάποτε από τον κλοιό των «ευρημάτων». Υποβλητική εκφορά, πολύ καλή κίνηση, σημαντική στάση και αισθησιακή παρουσία σημειώνουμε στη μερίδα της. Τα τραγούδια της Ίριδας Κανδρή και το πιάνο και το βιολί της Στέλλας Ζιοπούλου ήταν μια ανάπαυλα γνήσιας τέχνης, ανάσα και ανακούφιση για τον «στριμωγμένο» θεατή. Ως συνθέτης της μουσικής και των τραγουδιών ιδιαίτερα, ο σκηνοθέτης αξίζει έπαινο ιδιαίτερο αλλά και όταν ο πνιγηρός  και εξαμβλωματικός του ολοκληρωτισμός για να κυριαρχήσει επί των σιωπηλών αμνών του επέτρεπε να παραμείνει απέριττος ηθοποιός Κώστας Γάκης είναι καλός ως πολύ καλός.  Η αγωνία της παντοκρατορίας τον καταπίνει.

Γιώργος Χατζηδάκης

Με λένε Λούσυ και είμαι αμετάκλητα εξαρτημένη

Ντάνκαν Μακμίλαν : Με λένε Εμμα

Ομάδα Νάμα - Σύγχρονο Θέατρο -

Γνωστό και πάγιο αξίωμα που αφορά την συμπεριφορά των αλκοολικών και άλλων εξαρτημένων είναι πως λένε ψέματα. Έτσι οι αποκαλύψεις της κεντρικής ηρωίδας του έργου «Με λένε Εμμα» και οι ανατροπές που στηρίζονται σ’ αυτό το στοιχείο είναι ξεπερασμένες. Ξεπερασμένη είναι και η  περίπτωση της εξαρτημένης ηρωίδας, του εφιαλτικού κόσμου των ναρκωτικών και του αλκοολισμού, η απόγνωση της οικογένειας, η αποκαμωμένη μητέρα απηυδησμένη από τις συνεχείς παλινδρομήσεις και υποτροπές της θυγατέρας, τόσο τετριμμένα όλα αυτά, τόσο πεπατημένα απ’ τις ανάλογες αμέτρητες προσεγγίσεις των σεναριογράφων κινηματογράφου και τηλεόρασης που και τούτη τη στιγμή που φέρνω κατά νου το θέμα αισθάνομαι μια αφόρητη πλήξη. Η περίπτωση μιας ναρκομανούς που λέει ψέματα δεν μου λέει τίποτα καινούργιο. Μια τραγική πραγματικότητα, μια κοινωνική πληγή σε τεράστια εξάπλωση, ένα δράμα πολλών συνανθρώπων κοντινών μας σαν υπόθεση της διπλανής πόρτας. Αν η δραματουργία επιλέγει αυτό το θέμα περιμένουμε κάτι άλλο και όχι ένα κήρυγμα του αντιαλκοολικού αγώνα η της εκστρατείας κατά των ναρκωτικών. Δεν υποτιμώ το μέγεθος του προβλήματος , δεν αγνοώ τις ευπρόσιτες αιτίες των φρικτών αυτών συμπτωμάτων του καιρού, δεν είμαι κλεισμένος στο σπίτι μου και παρακολουθώ τον κόσμο μας από το γραφείο μου. Βλέπω τους χρήστες καθημερινά δίπλα μου και διασταυρώνουμε μαζί τους, παρακολουθώ τους προμηθευτές να διακινούν και να εφοδιάζουν, ξέρω και καταλαβαίνω πολύ καλά τους ρόλους της εξουσίας, νομοθετικής και εκτελεστικής στη διατήρηση του φαινομένου. Αν το θέατρο αγγίζει αυτό το θέμα δεν μας ενδιαφέρει να δούμε στη σκηνή αυτά που πολύ τραγικότερα παρακολουθούμε στην καθημερινή ζωή και πολύ δραματικότερα στα αστυνομικά δελτία. Κάτι ουσιαστικότερο προσδοκούμε.

Είναι αφελές εξ άλλου να κοπιάρεται η λειτουργία των γνωστών  εγκύκλιων ομάδων όπου ο κάθε ανανήπτων προσέρχεται, παίρνει θέση και σειρά  και εκθέτει την περίπτωση του ενώ η ομήγυρη τον χειροκροτεί  ενθαρρυντικά. Η ηρωίδα του έργου δεν λέει το πραγματικό της όνομα αλλά το ψευδώνυμο Εμμα που σημαίνει πως δεν είναι ειλικρινής και δεν είναι αληθινά μεταμελημένη μέχρι που σε μια συναισθηματική καμπή, σε μια εξέλιξη ερωτική εμφανίζεται οριστικά μετεστραμμένη αποκαλύπτει το πραγματικό της όνομα και ομολογεί πως την λένε Σάρρα. Οριστική λοιπόν η μεταμέλεια, αναμφισβήτητα ξεκόβει απ’ τις ουσίες η Σάρρα και επιστρέφει λυτρωμένη οριστικά και τελεσίδικα στο πατρικό της, στη μαμά και στον μπαμπά. Αρνητική η υποδοχή. Οι γονείς δεν την πιστεύουν. Έχουν παρακολουθήσει τις παλινωδίες της πολλές φορές, έχουν πετρώσει τα αισθήματα τους, την έχουν διαγράψει απ’ τη ζωή τους. Εκείνη όμως τους ορκίζεται, τους διαβεβαιώνει  πως έχει κόψει κάθε σχέση με την παλιά της ζωή και εκεί που ο θεατής αντιδρά στην αναλγησία της μητέρας ακούγεται να αποκαλεί την μετανοημένη με τ’ όνομα Λ ο ύ σ υ. Οπότε επιβεβαιώνεται πως οι εξαρτημένοι δεν λένε ποτέ την αλήθεια προκειμένου να κατοχυρώσουν και να καλύψουν το πάθος τους. Ισχνό εύρημα, τετριμμένη η διαδικασία, αφόρητα διδακτική η πρόθεση.

Μπαίνει όμως στην υπόθεση και το στοιχείο της Βίβλου. Η προϊσταμένη στην κλινική αποτοξίνωσης προτείνει στην ηρωίδα μας ως στηρικτική ράβδο στην πορεία προς την απεξάρτηση την θρησκεία. Σε δυο περιπτώσεις η βίβλος εμφανίζεται ως βοήθημα αλλά η «Με λένε Εμμα» την απορρίπτει. Εύκολα συνάγεται πως η κατρακύλα που ακολουθεί και η οριστική πτώση στην οποία οδηγείται είναι αποτέλεσμα της άρνησης της να δεχθεί την πνευματική εξάρτηση της από τη θρησκεία. Ή χημική δουλεία ή θρησκευτική λοβοτομή. Λύση για φυσική ζωή, πνευματική υγεία, ανεξαρτησία, αναζήτηση, δημιουργία, αμφιβολία, παρόρμηση, συγκίνηση, αίσθημα, γνώση, κανένα περιθώριο. Εδώ ξεπερνάμε τον διδακτισμό και περνάμε στον προσηλυτισμό. Απαράδεκτο. Δεν περιορίζω τον αντίρρηση μου αγαπητέ μου χριστιανέ ορθόδοξε στο ημέτερο θρήσκευμα.  Η ένσταση μου είναι για κάθε θρησκεία και στρέφεται  προς κάθε θεό η θεούς. Δεν λυτρώνουν από τοξικές εξαρτήσεις τους ανθρώπους οι θρησκείες, ούτε πολύ περισσότερο τα ιερατεία, στη δική μας περίπτωση οι εκκλησίες. Τους υποτάσσουν χειρότερα. Τους φανατίζουν. Φραγή στην αμφισβήτηση και αποτροπή στη συμφιλίωση. Στο όνομα των θεών η ανθρωπότητα έχει χύσει ποτάμια αίμα. Ακόμα και τώρα, αυτή την ώρα που χτυπάω στο πληκτρολόγιο μου αυτά που διαβάζετε σε περισσότερα από ένα σημεία της γής άντρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώνονται εξ αιτίας κάποιου θεού που εμφανίζεται ως σωτήρας. Ο δικός μας θεός (τι αστεία ιδιοποίηση) δεν εμπλέκεται ενεργά,προς το παρόν, σε ακραίες συρράξεις, στην ιστορία όμως, στην πρόσφατη κι όχι την πολύ μακρινή εις το όνομα του πατρός και του υιού και του αγίου πνεύματος έχουμε σφάξει πολλούς άπιστους που πολεμούσαν κι εκείνοι στο όνομα του δικού τους θεού εναντίον απίστων δηλαδή ημών των ιδίων. Τέλος με τα θρησκευτικά.

Το θέατρο αναμφισβήτητα αποτελεί μια καταφυγή. Είναι επιλογή παρηγορητική, πλάθει πάθη, ανατέμνει χαρακτήρες, διυλίζει τα αίτια, στήνει πραγματικότητες πεποιημένες και οδηγεί σε στοχασμούς και δρόμους. Οι αναφορές σε θεατρικά κείμενα («Γλάρο», «Έντα Γκάμπλερ», «Λεωφορείο ο πόθος») είναι ίσως προσθήκες της σκηνοθεσίας γιατί δεν είδα οι νύξεις να αξιοποιούνται από τον δραματουργό. Είναι πάντως ένας υπαινιγμός πως είναι χώρος σωτηρίας το θέατρο. Το κάθε είδους θέατρο μα πιο πολύ το ρεαλιστικό, αυτό που συστηματικά και ευφάνταστα υπηρετεί με συνέπεια από χρόνια η σκηνοθέτης του συγκεκριμένου έργου και δημιουργός της ομάδας «Νάμα» Ελένη Σκότη. Παρά την άστοχη επιλογή του έργου του Ντάνκαν Μακμίλαν η σκηνοθεσία με ωραίες σκηνές και έξοχες ποιητικές εικόνες στήριξε αποτελεσματικά την παράσταση και έπιασε σφιχτά τον θεατή προσθέτοντας ενδιαφέρον και ζέση. Οι ρυθμοί, οι εναλλαγές, οι ευρηματικότητες των αλληλουχιών μετέβαλαν το ρηχό δραμάτιον σε θεαματικό ενδιαφέρον αποδεικνύοντας το ταλέντο και το αισθητήριο της σκηνοθέτιδας. Φυσικά αυτή δεν είναι μια τωρινή διαπίστωση. Η Σκότη είναι μια ήρεμη, σεμνή, θεατρική δύναμη απ’ τις πιο υπολογίσιμες του καιρού μας που έχει πλουτίσει με πολύτιμες παραστάσεις τους αποταμιευτήρες της θεατρικής μας περιουσίας.  Ναι, η σκηνοθεσία με τις φαντασμαγορικές εικαστικές της εμπνεύσεις είναι ένας πρωτεύων παράγοντας στην καλή μαρτυρία της παράστασης. Ουσιαστικός παράγων είναι βέβαια και η προσεκτικά μελετημένη σύνθεση ολόκληρου  του θιάσου.

Ωστόσο αυτό που ακούγεται ως βοή και φέρει προς τα έξω την φήμη του εξαιρετικού είναι το όνομα της πρωταγωνίστριας Μαίρης Μηνά και η ερμηνεία της κεντρικής ηρωίδας. Είναι πράγματι πολύ καλή η ηθοποιός που μπαινοβγαίνει αξιοθαύμαστα από την αντικειμενικότητα της αφηγήτριας στο πάσχον πρόσωπο της εξαρτημένης. Δεν είναι συχνό συναπάντημα η εντυπωσιακή της εμφάνιση και η υποκριτική της ευγλωττία, η ζωηρότητα και οι πλούσια παλέτα των χρωματισμών της εκφοράς της, η χάρη των στάσεων και των μετακινήσεων της. Μια καινούργια υποψηφιότητα για τους μεγάλους ρόλους. Μικρή επιφύλαξη για κάποια υπερβολική υποκριτική  «φλυαρία». Η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου στέρεη και συνεπής, στις εναλλακτικές απαιτήσεις των ρόλων που διεκπεραιώνει με τον δικό του χαρακτήρα τον καθένα. Τα εγκωμιαστικά επίθετα είναι λίγα συγκριτικά με την πληθώρα των κριτικών που τα χρησιμοποιούν κατά κόρον κι έχουν ήδη εξαντληθεί, περιορίζομαι συνεπώς να παραθέσω τα ονόματα των άλλων ηθοποιών του θιάσου με μειδίαμα συγκατάνευσης τώρα που τα πληκτρολογώ. Χάρης Τζωρτζάκης, Γιάννης Λεάκος, Κώστας Ξυκομηνάς, Ιωάννα Τζίκα, Μαρίτα Τζατζαδάκη, Έλενα Βακάλη και Λένα Μποζάκη. Μπράβο σε όλους. Την μετάφραση και την σκηνογραφία που αποτελεί δημιουργικό διάλογο με την σκηνοθεσία υπογράφει ο Γιώργος Χατζηνικολάου.

Γιώργος Χατζηδάκης