Μια σκηνική σκανδαλιά (πριν 43 χρόνια)

Μπέρναρ Σω: Η ΜΕΛΑΧΡΙΝΗ ΚΥΡΙΑ ΤΩΝ ΣΟΝΈΤΩΝ

Σαίξπηρ: ΑΓΟΝΑΣ  ΑΓΑΠΗΣ  ΑΓΟΝΟΣ

Εθνικό Θέατρο

Θα’ λεγε κανείς ότι ο Σαίξπηρ παραχώρησε το έργο του, το λιγότερο αξιοσέβαστο (η καθόλου) ο Μπέρναρ Σω έγραψε μια χαριτωμένη σάτιρα για εισαγωγή και ο Αλέξης Σολομός ανέλαβε να μοντάρει μια παράσταση μ’ ελαφρότητα και χάρη. Δίνεται δηλαδή η εντύπωση στο θεατή πως ύστερα από κοινή συμφωνία και των τριών καλλιτεχνικών συντελεστών σκαρώθηκε αυτή η σκηνική σκανταλιά. Εκείνο που γίνεται φανερό είναι ότι το κείμενο συγκρατεί πολλές φορές το σκηνοθέτη να μην προχωρήσει σε σκηνικές τολμηρότητες και τον υποχρεώνει να κινείται – και όταν ξεμακραίνει, τον επαναφέρει -  μέσα στα στενά όρια μιας φάρσας, μάλλον ανόητης. Ίσως να μην είναι μόνο το κείμενο αλλά και ο φόβος της επιφυλακτικότητας, της υστερικής αντίδρασης των κλασικολατρών, αυτών όλων που καταλαμβάνονται από ιερή αγανάκτηση οσάκις κάποιος σκηνοθέτης επιχειρεί να φέρει κοντά μας τους κλασικούς με τρόπο ας πούμε ανορθόδοξο, δηλαδή εύληπτο και διασκεδαστικό.

                                                                                                

Η δική μας διαπίστωση ωστόσο είναι πως ο σκηνοθέτης δεν προχώρησε όσο τολμηρά τον προκαλούσε η εικονοκλαστική αλλά απολαυστική σκηνοθετική γραμμή που τον ενέπνεε. Μοναδικής ευρηματικότητας ήταν η σκηνή με τα «όργανα», με χιούμορ και κωμικότητα προελαύνουσας δοσολογίας, ασυνήθιστη για τα θεατρικά μας στερεότυπα που είναι στραμμένα στα «μηνύματα», στις «προεκτάσεις», στους συμβολισμούς και στις πολιτικές αναφορές. Έναυσμα, πρόκληση και πρόταση για πρωτότυπες ιδέες σε ανεβάσματα κλασικών, αποτελεί το εξαιρετικής ευρηματικότητας πλαίσιο με το οποίο ο Σολομός που περιέβαλε την παράσταση του, το πανέξυπνο εύρημα οι εποχές να αλλάζουν διαδοχικά όσο προχωρεί η εξέλιξη του έργου.  

                                                                   

Το δεύτερο μέρος ωστόσο ήταν αισθητά πιο κάτω. Το χορευτικό, ενώ  εντάσσεται στα ιδιοφυή τερτίπια, εκτελέστηκε τόσο άτεχνα που μεταβλήθηκε σε ελάττωμα. Μια κολλητή μάλια και μια χίπικη μεταμφίεση μέσα σ’ έναν τάχα «ψυχεδελικό» φωτισμό και κούνημα σε γρήγορους ρυθμούς, δεν φτάνουν για να μεταβάλλουν τους αγύμναστους ηθοποιούς του Εθνικού Θεάτρου σε δαιμονιώδεις χορευτές. Ο σκηνοθέτης επιδίωξε να στήσει μια σκηνή από αμερικάνικο μιούζικαλ (ίσως το Hair, όπως υποθέτουμε) αλλά τέτοια εγχειρήματα απαιτούν χορογράφους και ερμηνευτές ασκημένους στο είδος. Αυτή η σκηνή, που μάλιστα επαναλαμβάνεται, φέρνει μια καθίζηση στο δεύτερο μέρος. Επίσης η σκηνή με την παράσταση των θεατρίνων, το μόνο καθαρό σαιξπηρικό στοιχείο που διατηρήθηκε, καθηλώθηκε κι αυτή αδικώντας την πιο ευφάνταστη πρωτοβουλία με τους «θεατές» στα θεωρεία, αναφορά στην αιώνια σχέση θεατή και θεατρίνου. Παρά τις αδυναμίες, εκτελεστικές κυρίως, του δεύτερου μέρος η παράσταση αυτή του Εθνικού ανέμισε σημαία σκηνοθετικής τόλμης, πρωτοτυπίας και διασκεδαστικότητας. Οι ερμηνείες των ηθοποιών κινήθηκαν από το επαρκές ως το λίαν καλώς. Εξαίρεση αποτέλεσαν ο Νίκος Τζόγιας και η Μαίρη Αρώνη στους ρόλους του Σαίξπηρ και της Ελισάβετ αντίστοιχα που ήταν απολαυστικοί με τις ανεπαίσθητα ειρωνικές τους υποδύσεις. Η Ελένη Χαλκούση, με την ευσυνειδησία της παληάς θεατρίνας, αγωνιζόταν με τον ρόλο της και συχνά τα κατάφερνε.

Γιώργος Χατζηδάκης 

 «Θεατρικά» Μάρτιος 1977