Στρουθοκαμηλισμοί και υποκρισίες

Μπράϊονι Λέιβερι : Frozen                                                                                                                            Από μηχανής Θέατρο

Η συγνώμη νικάει το κακό. Η φράση μοιάζει με τίτλο άρθρου σε χριστιανικό περιοδικό αλλά αποτελεί το ηθικό δίδαγμα του σκληρού θεατρικού πονήματος της Μπράϊονι Λέιβερι που είδαμε στο Από Μηχανής θέατρο. Βιαστής και δολοφόνος μικρών κοριτσιών ο κεντρικός ήρωας, καταδικασμένος ισόβια ανανήπτει βαθμιαία και καταλήγει να κρεμαστεί στο κελί του όταν η μητέρα ενός απ’ τα θύματα του τον επισκέπτεται και τον συγχωρεί. Ένα δεύτερο συμπέρασμα λιγότερο χριστιανικό αλλά με επιστημονικό μανδύα είναι πως τα κακοποιημένα και βιασμένα παιδιά λόγω μιας εγκεφαλικής μεταβολής που τους συμβαίνει εξ αιτίας του βίαιου συμβάντος, μετατρέπονται κι αυτά σε κακούς και έχουν τις απαραίτητες βλάβες ώστε να γίνουν κατά συρροήν εγκληματίες με προτίμηση στους βιασμούς. Το επιστημονικό συμπέρασμα είναι πως τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου μετά την τραυματική εμπειρία της κακοποίησης διίστανται και δεν διατηρούν επαφή, απονεκρώνεται το συναίσθημα και κατά κάποιο τρόπο «παγώνει», εξ αυτού και η έκφραση δολοφονία «εν ψυχρώ». Παράλληλη επιστημονική διαπίστωση πως την ίδια εικόνα, αφίστασης των δυο εγκεφαλικών λοβών παρουσιάζει και ο εγκέφαλος των εγκληματιών της σχετικής συνομοταξίας. Άρα, το βιασμένο και κακοποιημένο παιδί είναι εν δυνάμει ένας σίριαλ κίλερ με τον εγκέφαλο του στην κατάψυξη.

Όμως η καλοκάγαθη κυρία Μπράϊονι, η συγγραφέας, προτείνει την συγχώρεση ως μέσο αναθέρμανσης του παγωμένου μυαλού το οποίο όχι μόνο αποκαθιστά την επικοινωνία των δύο ημισφαιρίων και επαναφέρει το συναίσθημα αλλά οδηγεί εν τέλει τον αυτουργό του κακού στη συναίσθηση και αναπόφευκτα στην αυτοτιμωρία, ήτοι στον αυτοχειριασμό. Ωστόσο, για να φθάσουμε σ΄ αυτό το θρίαμβο του καλού επί του κακού, περνάμε από μια σειρά δραματουργικές φιοριτούρες, όπου η ψυχολόγος ερευνήτρια είναι κι αυτή βιασμένο παιδί και γι αυτό ειδικεύθηκε στο θέμα, ασφαλώς δε και ο κατάδικος βιάστηκε από τον πατέρα  του. Τέλεια. Αλλά αγαπητέ μου αναγνώστη με τα μυριάδες σενάρια, σήριαλ και θεατρικά που περιστρέφονται γύρω από υποθέσεις βιασμένων παιδιών τόσο που ο θεατής όλων αυτών καταλήγει να υποπτεύεται πως οι μισοί πατεράδες βιάζουν τα παιδιά τους. Εκτός απ’ όλα αυτά το συγκεκριμένο έργο ανέβηκε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας πέντε έξη φορές τουλάχιστον, συγκινώντας,  πέραν των άλλων και τον μετρ του είδους Κοκκινόπουλο, κάτι σαν Έλληνας τηλεοπτικός Χίτσκοκ ας πούμε, απόδειξη πως το θέμα κάπως περίεργα επενεργεί στο δημόσιο αίσθημα.                                                                                                                                                                   

Με μια σφαιρικότερη  και ολίγον διεισδυτικότερη  ψαύση του προβλήματος της ανθρώπινης θηριωδίας, ξεφεύγοντας από τα αστικές αντιλήψεις περί του κακού και του καλού, πλάνες και στρουθοκαμηλισμοί του δήθεν πολιτισμένου και εξανθρωπισμένου κόσμου, θα δούμε το εργάκι, το βραβευμένο κι όλας από ένα υποκριτικό σύστημα, ως αφελές και σαχλομελό «του κερατά»,  που τάχα πάει να μας σοκάρει, όταν οι κτηνώδεις βιασμοί, ακρωτηριασμοί, μαζικές δολοφονίες, γενοκτονίες και αφανισμοί ολόκληρων λαών συμβαίνουν κάθε μέρα κάθε ώρα σε πολλά σημεία του πλανήτη. Και μπορούμε αν θέλουμε να σταματήσουμε ως εδώ το ξεφλούδισμα της κρούστας, αν όμως θέλουμε να πάμε και στο παρακάτω στρώμα του καλύμματος θα δούμε, καλέ μου και εφησυχασμένε αναγνώστη και θεατή της κυρίας Λέϊβερι,  πως ο κόσμος που αντιπροσωπεύει η  συγγραφέας, μαζί και το βραβείο που μας μοστράρει, είναι οι πραγματικοί κατά συρροήν φονιάδες και βιαστές. Ας γυρίσουμε τώρα στους καλλιτέχνες. 

                                                                                                                                                                  

Ο Σωτήρης Χατζάκης, σκηνοθέτης και ερμηνευτής του σκοτεινού και «παγωμένου» ήρωα, κορύφωσε ως το απόλυτο την ρεαλιστική τεχνοτροπία, υπερτονίζοντας των ψυχοπαθή ήρωα με υποκριτικές λεπτομέρειες, αναλυτικής και σχολαστικής αναζήτησης. Δούλεψε με ακριβολογική λεπτομέρεια τις αντιδράσεις και τις μεταλλαγές του χαρακτήρα φτάνοντας κάποτε στην υπερβολή, αν και πολλές φορές σε περιπτώσεις τέτοιων περιστατικών η πραγματικότητα ξεπερνάει κι αυτό που φαίνεται ως γραφικό. Οι δυο κυρίες της διανομής με εντυπωσίασαν έντονα.  

Την Έφη Μουρίκη έχω πολύ καιρό να την δω στη σκηνή και ευτύχισα που είχα την ευκαιρία να επιβεβαιώσω αυτό που πάντα πίστευα για κείνην. Μια ηθοποιός με γοητευτική παρουσία, άψογη τεχνική υποστηριγμένη από μια ιδιαίτερη φωνή και το κυριότερο πειστική και αληθινή. Στον ρόλο της μητέρας είχε μια συγκινητική ειλικρίνεια. Η Δέσπονα Κούρτη σχεδιάζει ρεαλιστικά όλα τα επίπεδα του δισυπόστατου ρόλου της, το διαταραγμένο από την «παγωμένη» οδυνηρή εμπειρία της και την ψύχραιμη επιστήμονα που με ελεγχόμενο και αυτοκυριαρχημένο τρόπο αναλύει  την περίπτωση των κακοποιήσεων που αποτελεί και προσωπικό της βίωμα. Και οι δυο ηθοποιοί, με τον Χατζάκη τρεις θεωρώ πως ήταν οι ιδανικότερες επιλογές για τους συγκεκριμένους ρόλους και στις τρεις εκδοχές που έτυχε να δω παραστάσεις του ίδιου έργου. Τα κοστούμια της Έρσης Δρίνη καλαίσθητα και εναρμονισμένα με τους ρόλους και τα σκηνικά της ίδιας δυσάρμονες επιφάνειες και γραμμές υπαινιγμός στον διαταραγμένο κόσμο μας.

Γιώργος Χατζηδάκης