Η Misery πρέπει να ζήσει !

Στήβεν Κινγκ : Misery                                           

Θέατρο Ιλίσια. Studio - Βολανάκης

Η αγωνία, το βασικό χαρακτηριστικό του θρίλερ, δεν βρίσκεται σε μεγάλες δόσεις, δριμύ και διάσπαρτο σ’ αυτό το έργο του Στήβεν Κινγκ, όπως τα έχουμε συνηθίσει σε άλλα μυθιστορήματα και σενάρια του. Απουσιάζει η πλούσια γκάμα ανατροπών, απροόπτων και εκτοξεύσεων πέραν του πραγματικού, αυτά όλα που χαρακτηρίζουν πολλά απ’ τα έργα του πετυχημένου Αμερικανού συγγραφέα. Εντούτοις ο θεατής της παράστασης του Misery ακόμα κι αν ξέρει το στόρυ από την ταινία η αν το ‘χει διαβάσει και ως μυθιστόρημα, παρασύρεται και συμμετέχει προσηλωμένος στην διεξαγωγή αυτής της ευρηματικής και τεχνικότατης από κάθε άποψη εξέλιξης.  Μέγας μάστορας στο χτίσιμο του μύθου του ο Αμερικάνος, εφευρετικός να σου κρύβει την λύση, να σε κρατάει σε συνεχή εγρήγορση σε άλλες περιπτώσεις, εδώ ωστόσο σε σύρει ομαλά σε μια αναμενόμενη σχεδόν εξέλιξη. Αν και από κάθε μύθο θεωρητικά πρέπει να προκύπτει κάποιο δίδαγμα η κάποιο συμπέρασμα που ο κριτικός κατά τα ειωθότα να το εξάγει, σ’ αυτού του τύπου τα έργα. το «ανοιχτήρι» αυτό δεν είναι εργαλείο αναγκαίο. Εκτός αυτού ο συντάκτης του παρόντος δεν έχει τη συνήθεια να περιγράφει  την υπόθεση του έργου. Στην προκείμενη περίπτωση όμως και το «ανοιχτήρι» θα χρησιμοποιήσω και στην υπόθεση του θα εμπλακώ.  Η άποψη μου για τα λειτουργικά στοιχεία της παράστασης θα είναι κουτσουρεμένη και ασύστατη αν δεν προσπαθήσω να σας σχεδιάσω βασικά την πλοκή και την ηρωίδα του έργου έστω και χωρίς να σας περιγράψω αναλυτικά την συμπεριφορά της και δεν σας σημειώσω τα εμφανή ψυχολογικά της χαρακτηριστικά.

Αυτή, λοιπόν, η Άνι Γουίλκινς δεν είναι μια απ’ τις ηρωίδες του Κέσερλινγκ («Αρσενικό και παλιά δαντέλα» ) ούτε καμιά σχέση έχει με τη μάνα και την θυγατέρα του Καμύ («Παρεξήγηση») παρόλο που θα μπορούσε κάποιες απ αυτές να έχουν εμπνεύσει τον Κινγκ. Η περίπτωση της ηρωίδας μας αποτελεί ιδιώνυμο γνωστό σύμπτωμα της δυτικής κοινωνίας, την μοναχική γυναίκα που ταυτίζεται με κάποια ηρωίδα τηλεοπτικής σειράς η όπως στην περίπτωση μας με την Misery, μια φανταστική κοπέλα που είναι το κεντρικό πρόσωπο μιας σειράς μυθιστορημάτων του συγγραφέα Πολ Σέλντον, ήρωα του έργου. Ο εν λόγω είναι το δεύτερο πρόσωπο και θύμα στο έργο του Αμερικανού θριλερίστα. Κατά ευτυχή η διαβολική σύμπτωση ο συγγραφέας αυτός, ύστερα από ένα αυτοκινητικό του ατύχημα, τραυματίζεται και καταλήγει να δέχεται τις φροντίδες της Αν Γουίλκινς, της θαυμάστριας του και παράλληλα του αλτερ έγκο της ηρωίδας του. Ιδανική ευκαιρία για την μοναχική, εμμονική, διπολική και ότι άλλο η ψυχιατρική μπορεί να γνωματεύσει για την περίπτωση της, για να επηρεάσει την τύχη της ηρωίδας της. Και ω της απίστευτης ευκαιρίας ο τραυματισμένος συγγραφέας έχει μαζί του τα χειρόγραφα του τελευταίου και ανέκδοτου μυθιστορήματος του όπου η Μίζερυ πεθαίνει. Τραγική αποκάλυψη για την σαλεμένη «μοναχική» και μοναδική ευκαιρία να εξασφαλίσει έναν σύντροφο δεσμώτη αλλά και ευκαιρία να τον εξαναγκάσει να μην «σκοτώσει» την ηρωίδα του και ίνδαλμα της.

Μπορεί ο θεωρητικός να επινοήσει πλήθος αποσημειολογήσεις και προεκτάσεις, αντιστοιχίες και παράλληλα επίπεδα αλλά ούτε ο συγγραφέας είχε καμιά τέτοια πρόθεση, ούτε ο σκηνοθέτης (παραδόξως) δεν το πήγε προς τα εκεί, αλλά ούτε και εγώ έχω τέτοια πρόθεση μιας και έχω να επαινέσω τον Τάκη Τζαμαργιά για την καθαρή του και ανόθευτη σκηνοθεσία που διευκόλυνε το έργο να γλιστρήσει από την μια εξέλιξη στην άλλη, ζωήρεψε τα σημεία που θα μπορούσε το στόρυ να «καθίσει», ζευγάρωσε τις σκηνές με ενδιαφέρουσες αλληλουχίες και το κυριότερο παραμέρισε αφήνοντας τους ηθοποιούς να πραγματοποιήσουν το θαύμα τους, παρεμβαίνοντας ασφαλώς διορθωτικά σε εντάσεις και ρυθμούς. Το θαύμα των ηθοποιών σημείωσα και το επαναλαμβάνω. Χωρίς τις πλούσιες και πολύπτυχες ερμηνείες των δυο ηθοποιών, της Αννυ Γουίλκινς και του Πωλ Σέλντον, δηλαδή του δεσμοφύλακα και βασανιστή και του θύματος του το έργο του μπεστσελερίστα Κίνγκ θα είχε πολύ λίγες ελπίδες να κρατηθεί στη σκηνή. Η επιτυχία της συγκεκριμένης παράστασης και η αλλεπάλληλες παρατάσεις οφείλονται στις ερμηνείες της Ρένης Πιττακή, του Λάζαρου Γεωργακόπουλου και βέβαια τον Δημήτρη Καραμπέτση. 

Δεν μπορώ να φανταστώ ποια θα ήταν η παράσταση αν το έργο απλώς διεκπεραιωνόταν με τυπικές ερμηνείες. Έργο γραμμένο για τον κινηματογράφο πως όπως είναι γνωστό η ηθοποιός Κάθι Μπέιτς πήρε το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου. Στον κινηματογράφο όμως οι προϋποθέσεις για τις ερμηνείες είναι ριζικά διαφορετικές. Οι σκηνές κόβονται σε πλάνα, διορθώνονται, ξαναγυρίζονται, μοντάρονται συνταιριαστά κι έτσι προκύπτει μια ερμηνεία αψεγάδιαστη. Και ένα συνολικό αποτέλεσμα ελεγμένο και στις παραμικρές του λεπτομέρειες. Στο θέατρο όμως οι ηθοποιοί, ασφαλώς και ο σκηνοθέτης είναι υποχρεωμένοι να συνθέσουν ένα αποτέλεσμα μια κι έξω. Να υποστηρίξουν ρόλους και έργο ενώπιον του θεατή εδώ και τώρα.

Πώς να σας μεταδώσω λοιπόν την εντύπωση που μου προκάλεσαν οι ηθοποιοί, πώς να σας περιγράψω, το παίξιμο τους, την υποκριτική ευστροφία τους και την πολυμέρεια της ερμηνείας της ψυχωτικής νοσοκόμας που είναι ταυτόχρονα και αφηγητής και πρόσωπο πάσχον αφού στην Ανν Γουίλκινς έχει ανατεθεί από τον συγγραφέα να ενημερώσει το θεατή για την ίδια την μανία που την κατέχει, τα αίτια και τους τρόπους που μετέρχεται, που εμπνέεται και εφαρμόζει για να κρατήσει τον αιχμάλωτο της κάτω από την κυριαρχία της αλλά και να τον εξαναγκάσει να αλλάξει το φινάλε της ηρωίδας με την οποία είναι εμμονικά ταυτισμένη. Η Ρένη Πιττακή ανέσυρε από  το πλούσιο αποθεματικό της μια σοδειά και έστησε την ηρωίδα της με αληθοφάνεια στις διαστάσεις φυσικά της υπερβολής που απαιτούσε ο ρόλος της παρανοϊκής. Η υποχρεωτικά καθηλωτική παρουσία του τραυματισμένου συγγραφέα, σύμφωνα με το κείμενο, δεν εμπόδισαν τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο να δώσει την αγωνιακή προσπάθεια του ήρωα να απαλλαγεί από τον ιστό της αράχνης που άθελά του πιάστηκε. Στον μικρό περιπτωσιακό ρόλο του αστυνομικού, πολύ καλός και ο Δημήτρης Καραμπέτσης.

Γιώργος Χατζηδάκης