Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2017

Αλίμονο στους νέους



Σαίξπηρ: Ριχάρδος Γ’


Σύγχρονο Θέατρο

Πρόφθασα και ανταποκρίθηκα στην πρόκληση την τελευταία βραδιά που παιζόταν η παράσταση. Η πρόκληση χρονολογείται απ’ την πρώτη φορά που άκουσα πως ο Τζαμαριάς θα καταπιανόταν με το πιο δυσφόρητο έργο του Σαίξπηρ, δίνοντας  τον ακόμη βαρύτερο ρόλο σε μια γυναίκα ηθοποιό, που το βιογραφικό της δεν εγγυόταν προδιαγραφές για τέτοια φορτία. Ανταποκρίθηκα λοιπόν και το συμπέρασμα μου βγαίνοντας απ’ το θέατρο είναι να διαγράψω απ’ τη μνήμη μου  τις περισσότερες στιγμές της παράστασης που παρακολούθησα ως ξένες απολύτως απ όσα γνωρίζω για τις σκηνοθετικές αρετές, συνήθειες και απόψεις του σκηνοθέτη, αναγνωρίζοντας ωστόσο πως μερικοί απ’ τους ηθοποιούς στήριξαν το οικοδόμημα.




Δεν είδα τίποτα απ’ όσα τον χαρακτηρίζουν τον σκηνοθέτη. Ο Τζαμαριάς είναι γνωστός για την ευρυθμία με την οποία κουρντίζει τις παραστάσεις του ρυθμίζοντας τις ανάλογα με την εξέλιξη και την πλοκή. Τις βραδύνει και όταν πρέπει και άλλοτε τις  επιταχύνει  αποφεύγοντας σχολαστικά τα πηγαινέλα αν κάποιος οργανικός λόγος δεν τα επιβάλει. Είναι επίσης χαρακτηριστικό του οι ψυχολογημένες και οι αιτιολογικά σχεδιασμένες είσοδοι και έξοδοι των προσώπων ενός έργου κι όχι το μπάσιμο κάποιου προσώπου  να προκύπτει σαν τυχαίο η άστοχο. Όσοι έχουν παρακολουθήσει επίσης τον συγκεκριμένο σκηνοθέτη από τα πρώτα του ακόμα βήματα στο θεατρικό εργαστήρι του Κερατσινίου κι ύστερα σ’ όλες τους τις μετέπειτα παραστάσεις του στο Εθνικό και παντού αλλού, ως καθιερωμένου πια δημιουργού, θα έχουν παρατηρήσει πως κύριο μέλημα του είναι η εκφορά του θεατρικού λόγου. Μανιακός με την καθαρή άρθρωση, με την μετάδοση νοήματος και συναισθήματος και προπαντός με την εναρμόνιση όλων των υποκριτών μεταξύ τους. Στην παράσταση του  Ριχάρδου οι γνωστές του αρχές φαλτσάρησαν.


Το ανακάτεμα τονισμών και η αμφίβολης καθαρότητας εκφορά δεν χαρακτηρίζουν ποτέ τις σκηνοθεσίες του συγκεκριμένου σκηνοθέτη. Αν εξαιρέσουμε  τους λίγους ικανούς το υποκριτικό μέρος παρουσίαζε την εικόνα μιας αφροντισιάς. Η πλήρης αδράνεια της σκηνοθεσίας διαπιστώνεται ωστόσο από την αντιμετώπιση του βασικού ρόλου. Στις τόσες παραστάσεις του ποτέ δεν έχει αστοχήσει στον στήσιμο ενός θεατρικού ήρωα στη γραμμή βέβαια της άποψης του, ιδιαίτερα αν είναι ρόλος πρωταγωνιστικός. Εδώ άρχισε με κλασικό σχεδιασμό και αμέσως μετά τον  άφησε να γλιστράει  από την κωμική ηθογραφία στην φαρσοκωμωδία καταλήγοντας σε  πλήρεις εκπτώσεις τηλεοπτικών εντυπώσεων  προς τέρψιν των αρεσκομένων. Κάτι  ωστόσο που αποτελεί ένα απ’ τα πολύ θετικά γνωρίσματα των άλλων  παραστάσεων του ήταν η  προσεκτική επιλογή των ηθοποιών και στην προκειμένη περίπτωση δεν απουσίαζε, μόνον όμως όσον αφορά μερικές ερμηνείες που άρκεσαν ωστόσο για να συγκρατήσουν ως ένα βαθμό την παράσταση.  Είναι δίκαιο να ξεχωρίσουμε από την ολική αρνητική εντύπωση τις ερμηνείες της Βαγγελιώς Ανδρεαδάκη, του Αλέξανδρου Μαυρόπουλου και της Πηνελόπης Τσιλίκα.




Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν δεν είδαμε απ’ τον σκηνοθέτη να «σφηνώνει» στο σώμα της παράστασης του άσχετα εμβόλιμα, χωρίς νόημα και σημασία με άλλοθι την καινοτομία και τον εντυπωσιασμό, όπως το πλύσιμο των δοντιών, το ρούφηγμα της κοκαΐνης, το ραδιόφωνο η το ξεγύμνωμα των οπισθίων του νεανία κλπ κλπ. Τι να αποσημειολογήσουμε απ’ όλα αυτά τα «σήματα»; Αποτελεί πλέον θεατρικό ήθος να πηγαίνουμε στο θέατρο με «σκονάκια» αποκωδικοποιήσεων; Πρωτοφανής ήταν επίσης η αδιαφορία για το ενδυματολογικό και το σκηνογραφικό επιτρέποντας μια ακατανόητη  ασυδοσία φορεμάτων και σκηνικών αντικειμένων σε μια σωριωδώς πυργωμένη επικέντρωση άνευ ουσίας και νοήματος. Η και πάλι καλούμαστε να αποσημειολογήσουμε τους συμβολισμούς; Οπότε πλέον το θέατρο παραχωρεί τη θέση του στο κουίζ. Όπως επίσης άσχετες με τη δράση υπήρξαν και οι αλλοπρόσαλλες μουσικές παρεμβάσεις. 


Αναγνωρίζω φυσικά  πως κάθε δημιουργός έχει δικαίωμα συνάμα και υποχρέωση σε τολμήματα και ρίσκα που άλλοτε πετυχαίνουν και άλλοτε όχι. Ο «Ριχάρδος Γ’» που επιχείρησε ο Τάκης Τζαμαριάς με την Κωνσταντίνου στον κεντρικό ρόλο, ήταν ένα τολμηρό σάλτο χωρίς δίχτυ ασφαλείας που αρχικά πέτυχε στο να προκαλέσει την κοινή γνώμη.  Όταν ωστόσο άρχισαν να συνειδητοποιούνται οι αδυναμίες της ερμηνείας του συντριπτικού κεντρικού ρόλου και έγινε αισθητό  το ριψοκίνδυνο  του εγχειρήματος, ο σκηνοθέτης προσπάθησε να πιαστεί από σαθρά στηρίγματα και  επιπόλαια ευρήματα επιδιώκοντας να στρέψει  αλλού το κέντρο βάρους. Το επιχείρημα που κυκλοφορεί μουρμουριστά ως άποψη, ενισχυμένο από κρίσεις εμπορικών ιστότοπων που μιλούν περί gothik απόψεις , heavy metal και pank αισθητικές και αφήνουν υπαινιγμούς πως τάχα αυτά «αρέσουν στους νέους», (και ασφαλώς όχι στους μεγάλους) το μόνο που μπορεί ένας ηλικιωμένος εραστής του «απείραχτου» θεάτρου αλλά και πολέμιος της μπλόφας, είναι να ψελλίσει αναστενάζοντας «αλίμονο στους νέους».



Γιώργος Χατζηδάκης