Χρύσας
Σπηλιώτη
Ο Γιός μου ο Νικόλαος Μάντζαρος
Θέατρο Vault
Η έννοια του
θεάτρου είναι μορφωτική όχι μόνο γιατί μορφώνει, δηλαδή διδάσκει, διανέμει τη
γνώση, αλλά και με τη σημασία πως μορφοποιεί την ιστορία, το αφήγημα, τον μύθο
και τον μεταπλάθει σε δρώμενο. Κι ακόμα πως αναπλάθει πρόσωπα, συνθέτει
χαρακτήρες, επινοεί πάθη, δημιουργεί συγκρούσεις και πλοκές, ζωντανεύοντας στα
μάτια του θεατή μια πεποιημένη πραγματικότητα
που μπορεί να είναι φανταστική έμπνευση
η ιστορική εικασία. Αυτές είναι σε μια
παράγραφο οι σκέψεις για την μορφωτική – με την πολυσήμαντη έννοια – αξία του
θεάτρου, σκέψεις που ανέκυψαν παρακολουθώντας την παράσταση όπου η Ρεγγίνα Μαντζάρου
ανοίγει το υπαρξιακό της εγκόλπιο και γυρνώντας το σελίδα σελίδα μας ζωντανεύει
το γιό της Νικόλαο, τον πολύχορδο μουσουργό γενάρχη της εθνικής μας μουσικής.
Εδώ ακριβώς δικαιώνεται η πολλαπλότητα της έννοιας του θεάτρου ως πηγή
μόρφωσης.
Η Χρύσα Σπηλιώτη
βρίσκεται πίσω από αυτό το μέγα επίτευγμα, προσφορά πολύπλαγκτη, που απ’ τη μια
προσφέρει γνώση κι απ’ την άλλη σχηματίζει στο κενό γεγονότα, πρόσωπα και
διεξαγωγές συναρμολογώντας σαν ψηφιακό ολόγραμμα ένα πειστικό ιστορικό χώρο. Στήνεται
και ζωντανεύει μια εποχή, μια κοινωνία, ένα σύστημα αξιών, μια νοοτροπία,
σχέσεις και χαρακτήρες, συγκρούσεις και αισθήματα με δραματουργική δεξιοτεχνία
και με υποκριτική ευφράδεια συνάμα.
Ζούμε και γνωρίζουμε την ηρωίδα που περιγράφει το βίο της, τις υποταγές
και τις παραχωρήσεις της στο δεσποτισμό του συζύγου και την βλέπουμε να
απολαμβάνει την ανταρσία και τον θρίαμβο του καλλιτέχνη γιού της, του "Νικολέτου" της, που πλημμυρίζει με τις μουσικές του τους ορίζοντες της κοσμογονικής πρώτης
εικοσαετίας του 19ου αιώνα. Αυτές τις εποχές που οι επιρροές από
Δύση κι Ανατολή ξεχύνονταν πάνω στα Επτάνησα, τα αλλότρια ήθη που εισέβαλλαν
στην κορφιάτικη κοινωνία, τους κατακτητές που εναλλάσσονταν, της ζωής τα
φερσίματα και τα γυρίσματα που περιγράφονταν και παρασταίνονταν με ενάργεια που
δεν σ’ αφήνει ούτε στιγμή. Εικόνες απ’ τις σελίδες, του Αντώνιου Μάτεσι, του
Κωνσταντίνου Θεοτόκη, του Γρηγόριου Ξενόπουλου και άλλων νεότερων όπως το επικό
μυθιστόρημα της Μαρίας Σκιαδαρέση Χάλκινο γένος. Γενναιόδωρη προσφορά του
θεάτρου, δραματουργίας και υποκριτικής με δυο λέξεις της Χρύσας Σπηλιώτη.
Και σε
πολλές άλλες πηγές φαίνεται πως ανέτρεξε η συγγραφέας Χρύσα Σπηλιώτη πριν
παραδώσει το γραπτό της στη Σπηλιώτη ηθοποιό για να ζωντανέψει τα πρόσωπα και
τα γεγονότα. Γλωσσικοί ιδιωματισμοί, προφορά και συμπεριφορά, αναφορές, στάσεις
και κινήσεις με τόση επιμέλεια και προσοχή δουλεμένα που προκαλούν θαυμασμό και
για το γράψιμο και για το παίξιμο. Ναι, είναι απαραίτητο να σταθούμε στην
υποκριτική δεξιοτεχνία της ερμηνεύτριας.
Έκπληκτος ο θεατής παρακολουθεί να ξετυλίγεται μπροστά του ένας εκφραστικός
πλούτος, ένα ψιλοδουλεμένο κέντημα με θαυμαστή ικανότητα και επιμέλεια
δουλεμένο, με ευστροφία στολισμένο με λεπτουργικά ποικίλματα, χορεύοντας,
τραγουδώντας και γελώντας , μπαινοβγαίνοντας ασταμάτητα σε μια εύφορη γκάμα
αντιδράσεων και στήνεται ολοζώντανος εκεί μπροστά στα μάτια του ένας χαρακτήρας,
μια ζωή και μια εποχή.
Σ’ αυτό το αποτέλεσμα αναμφισβήτητα έχει μερίδιο και ο
σκηνοθέτης Αυγουστίνος Ρεμούνδος. Οπωσδήποτε οργάνωσε την παράσταση, υπέδειξε
στην ερμηνεία και διόρθωσε, πρόσθεσε και αφαίρεσε, παρακολουθώντας ωστόσο την
διεξαγωγή του όλου σκηνικού επιτεύγματος ο θεατής δεν μπορεί να ξεχωρίσει που
και σε ποια σημεία συνέβαλε και πόσο. Από πείρα και γνώση ωστόσο καταλήγουμε
πως όποιος σκηνοθέτης και όσο ευφάνταστος και ευρηματικός κι αν είναι, η
συγκεκριμένη ηθοποιός αποτελεί το όργανο που εκτελεί την παρτιτούρα και στην
παράσταση που αναφέρομαι την εκτελεί με τον τρόπο που προσπάθησα να περιγράψω
παραπάνω. Η σκηνογραφική συμμετοχή δεν
συμφώνησε με το υπαινικτικά ρεαλιστικό πατρόν της υποκριτικής και δοκίμασε να συμπαρασταθεί με συμβολικές
τοποθετήσεις. Μια επιβλητική κορνίζα και ένα ριντώ – πλέγμα - πέργκολα δεν βοηθούσαν στη δημιουργία
ατμόσφαιρας ούτε ψυχολογικής ούτε ιστορικής. Μια λεπτομέρεια που το κείμενο και
το παίξιμο την προσπέρασαν κάνοντας την αδιόρατη.
Αναφέρθηκα
στην αρχή στην μορφωτική έννοια και αξία
του θεάτρου και είναι αναγκαίο να επιστρέψω σ’ αυτό. Ποιος άλλος τρόπος θα
μπορούσε να αποβεί εντελέστερος για να πληροφορηθεί, να μάθει και να γνωρίσει ο
έστω και εν μέρει ενήμερος πόσον μάλλον ο απληροφόρητος θεατής τα όσα με την
ανάγλυφη βιωματική της υποκριτική μας έδειξε η Χρύσα Σπηλιώτη, προβάλλοντας μας
ένα χρονικό που στις σελίδες του συμπεριλαμβάνει και τις παραγράφους της
ιστορίας μας και το κεφαλαιώδες γεγονός
της κυοφορίας και της γέννησης του Ύμνου στην ελευθερία του Σολωμού. Συμπτωτικά
και σύγχρονα με την γέννηση της εθνικής μας μουσικής. Αξιοθαύμαστη δουλειά από
πολλές απόψεις κι ευχαριστούμε την Χρύσα Σπηλιώτη, τον Αυγουστίνο Ρεμούνδο και
τους παραγωγούς του θεάτρου Vault που είχαν αυτή τη λαμπρή ιδέα να προτείνουν αυτόν τον
ιδιαίτερο τρόπο να κοιτάξουμε τις μεγάλες μορφές της εθνικής μας πινακοθήκης.
Γιώργος
Χατζηδάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου