Δευτέρα 25 Ιουνίου 2012

Η υποκρισία των μετόπισθεν μένει αιώνια άθαφτη



«Θάψτε τους νεκρούς» στο «Θέατρο κάτω απ’ τη Γέφυρα».




Θάψτε τους νεκρούς. Νεκροί χωρίς τάφο. Άταφοι νεκροί. Το αντιπολεμικό έργο του  Ίρβνγκ Σο έχει παιχθεί στη χώρα μας με πολλούς τίτλους και η εντύπωση που προκάλεσε κάθε φορά ήταν ανάλογη με το δυνατό σοκ του ευρήματος,  που κάποιοι νεκροί του πεδίου της μάχης, αρνούνται να ταφούν. Έργο με αντιπολεμική πρόθεση, θέατρο διαμαρτυρίας, που ωστόσο, το εύρημα δεν έχει εξέλιξη. Προς την κατεύθυνση της αντιπολεμικής κραυγής δεν βγαίνει πουθενά παρακάτω. Διοχετεύεται όμως σε παράλληλο χαντάκι, στην καταγγελία της κοινωνικής υποκρισίας, της αναλγησίας, της φενάκης, της καπηλείας του πατριωτισμού. Και με την συνάντηση των δυο δραματουργικών νύξεων παράγεται πράγματι σπινθήρας και σπινθήρας ισχυρός.

Όμοια με την οχλοβοή μιας λαϊκής αγοράς και την ηχηρή προσφορά  διάφορων και ετερόκλητων προϊόντων στους πάγκους των παραγωγών μοιάζει σε πολλά η σημερινή θεατρική μας αγορά… Ο επισκέπτης μιας λαϊκής διανύοντας λίγα μέτρα μπροστά στους πάγκους δέχεται έναν καταιγισμό διαλαλημάτων απ’ όλες τις πλευρές και με ποικίλες εντάσεις και επιμονές. Υπάρχει ακόμα και συναγωνισμός σε πρωτοτυπία ατάκας. Προσπαθεί ο καθένας με κάθε τρόπο να τραβήξει την προσοχή του πελάτη στην πραμάτεια του. Όλες αυτές οι πρακτικές έχουν την αντιστοιχία τους στην θεατρική αγορά και, πιστέψτε με θα μπορούσα να ανακαλύψω κι άλλες αν αυτό ήταν το θέμα του παρόντος. Το θέμα είναι η υπερπληθώρα θεαμάτων, η κατάκλυση της θεατρικής πιάτσας με υπερβολικά μεγάλο αριθμό προτάσεων.


Σε άλλη ευκαιρία έχω σημειώσει πως: "Ενώ τα στοιχεία του πολιτικού δελτίου μαίνονται και εκδίδονται αλλεπάλληλα δραματικά δελτία θυέλης οι θεατρικές παραστάσεις δεν ανακόπτονται , οι ποικίλες εκδηλώσεις δεν σταματούν και μεγάλη έκπληξη προκαλεί ο ασυνήθιστα  μεγάλος αριθμός θιάσων παντός διαμετρήματος που συγκροτούνται για το φετινό καλοκαίρι... Μα πολύ αβέβαιες προοπτικές και με ανύπαρκτους προϋπολογισμούς αναγγέλονται πλήθος παραστάσεων.."

Σ' αυτή την ασφυκτική προσφορά πολλές φορές και για διάφορους λόγους η ανταπόκριση δεν είναι θετική. Οι πολλές προσκλήσεις σε μπουχτίζουν, σε μπλοκάρουν, σε θάβουν κάτω από σωρούς προκλητικών διεκδικήσεων.

Σε πολλά αντιστάθηκα και σε αρκετά ενέδωσα. Σε καμιά δεκαπενταριά αθροίζονται τα θεάματα που παρακολούθησα. Έχασα το χρόνο μου, απογοητεύθηκα και σε λίγα στάθηκα με ενδιαφέρον και σκέφτηκα, αισθάνθηκα, μετείχα. Λίγα λόγια έχω να πω για  τέσσερις παραστάσεις που μ’ έκαναν να τις προσέξω, μ’ έβαλαν σε σκέψη και να ‘χω κάτι να πω γι αυτές.

Θάψτε τους νεκρούς. Νεκροί χωρίς τάφο. Άταφοι νεκροί. Το αντιπολεμικό έργο του  Ίρβνγκ Σο έχει παιχθεί στη χώρα μας με πολλούς τίτλους και η εντύπωση που προκάλεσε κάθε φορά ήταν ανάλογη με το δυνατό σοκ του ευρήματος,  που κάποιοι νεκροί του πεδίου της μάχης, αρνούνται να ταφούν. Έργο με αντιπολεμική πρόθεση, θέατρο διαμαρτυρίας, που ωστόσο, το εύρημα δεν έχει εξέλιξη. Προς την κατεύθυνση της αντιπολεμικής κραυγής δεν βγαίνει πουθενά παρακάτω. Διοχετεύεται όμως σε παράλληλο χαντάκι, στην καταγγελία της κοινωνικής υποκρισίας, της αναλγησίας, της φενάκης, της καπηλείας του πατριωτισμού. Και με την συνάντηση των δυο δραματουργικών νύξεων παράγεται πράγματι σπινθήρας και σπινθήρας ισχυρός.

Αν η σκηνοθεσία ( Λεωνίδας Παπαδόπουλος) υπερέβαλε σε πολλά επιμέρους στολίζοντας το έργο με σκηνοθετισμούς  περιττούς και εκτρεπτικούς, στις σκηνές των μετώπισθεν, στα στιγμιότυπα όπου οι οικείοι των νεκρών προσπαθούν να τους πείσουν να πειθαρχήσουν και να ταφούν ειρηνικά ο σκηνοθέτης κεντάει. Αυτά τα ηθογραφικά στιγμιοτυπάκια που σαρκάζουν το σύστημα, το αμερικάνικο ιδεώδες, την έλλειψη πραγματικού αισθήματος, τους τυποποιημένους ανθρώπους που πάσχουν κατά παραγγελία και όπου το εστιακό βάθος του αισθήματος φτάνει όπου επιτρέπουν οι νόρμες του συστήματος, εκεί έργο, σκηνοθέτης, παράσταση ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί. Ο θεατής απ’ τα περάσματα της σάτιρας μπαίνει στην ουσία του προβληματισμού και παρακολουθεί το ξεμασκάρεμα μιας κοινωνίας επίπλαστων αξιών. Το εκπληκτικό είναι πως αυτό το κοινωνικό μοντέλο έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ανθεκτικό και παρά τις τόσες απόπειρες κατεδαφίσεων εξακολουθεί να στέκεται όρθιο. Μετράει συνεπώς ο προβληματισμός της ομάδας που μας στρέφει σε βαθύτερες αναμοχλεύσεις που φέρνουν στην επιφάνεια μια σειρά από σκέψεις και διαπιστώσεις πέρα από μια χιλιοειπωμένη καταγγελία των πολέμων…

Αξιέπαινη η επιλογή της ομάδας, και άξιοι θερμών συγχαρητηρίων οι νέοι ηθοποιοί που όλοι στέκουν και κρατούν την παράσταση τους σ’ ένα αξιοπρεπές επίπεδο, ρίχνοντας φως στις πτυχές των φαινομένων. Δεν μπορούμε ωστόσο να παραγνωρίσουμε πως παρά την μοιραία ομογενοποίηση των μελών μιας ομάδας, ξεχωρίζει πάντα η καλή του ενός  απ’ την καλύτερη επίδοση του άλλου αλλά για τους ευαίσθητους νόμους της ισορροπίας ο θεατής συγχαίρει οριζόντια όλους για το καλό αποτέλεσμα. Δεν γίνεται ωστόσο να μην επαινεθεί και μάλιστα θερμά η Μαρία Βλάχου.  Η καλή ηθοποιός διαχωρίζεται από το σύνολο έχοντας πίσω της ένα άθροισμα σημαντικών εμπειριών που τα αποστάγματά τους είναι αισθητά σε όλες τις συμμετοχές της. Και μάλιστα ακριβώς γι αυτό, για την ιδιαίτερη ικανότητα που διαθέτει ο καλός και ο έμπειρος ηθοποιός να μετέχει. 

Τα καλά και άξια παιδιά που αποτελούν την ομάδα είναι: Άννα Γαρεφαλάκη, Βερόνικα Δαβάκη, Ελένη Δαφνή, Μάνθος Καλατζής, Οδυσσέας Κιόσογλου, Ηλίας Λάτσης, Δημήτρης Μαγγίνας.

Γιώργος Χατζηδάκης

Πέμπτη 21 Ιουνίου 2012

Ο χλωρός φόβος των ήχων

«Το δε τέλος αυτής πικρόν ως αψίνθιον, οξύ ως μάχαιρα δίστομος» στο θέατρο «Αγγέλων βήμα»

Αψίνθιον το πικρόν, το φαρμάκι της Αποκαλύψεως στον τίτλο του τελευταίου έργου της Μαίης Σεβαστοπούλου… Οξύ ως μάχαιρα δίστομος… Δεν υπάρχει πικρότερος και οδυνηρότερος τίτλος για να περιγραφεί η συνάντηση των τεσσάρων γυναικών στο επέκεινα, στον πέρα του θανάτου χώρο, για να αφηγηθούν τον βίαιο θάνατό τους, τα σπαράγματα του βίου τους, τα πάθη τους, το φαρμάκι της ζωής τους…

Τα θέματα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας και της διαφυλικότητας, της μετανάστευσης, των ναρκωτικών και της αιμομιξίας που «κατάτρωγαν το μυαλό» της συγγραφέως που η ίδια σκηνοθετεί το έργο, εμφανίζονται ενσαρκωμένα στα πρόσωπα τεσσάρων νέων γυναικών, που εξομολογούνται και αφηγούνται, ως εάν η αφήγηση να συγκροτεί και να θεραπεύει. Μα αυταπάτη όμως αυτό, μια και στο αριστουργηματικό τέλος του έργου, οι τέσσερεις αφηγήσεις επαναλαμβάνονται από την αρχή. Επανάληψη, αναβίωση του μαρτυρίου σημαίνει, ότι ακριβώς και η κόλαση στα πιο φριχτά όνειρά μας.

Το πικρόν αψίνθιον, το πιο πικρό ποτό του κόσμου, το φαρμάκι, ανακαλεί αναπόφευκτα την γεύση των πικρών υδάτων της Αποκαλύψεως και τον ίππον τον χλωρόν με τον Άδη, αφού σκηνές φρίκης και Αποκαλύψεως είναι οι τέσσερεις δραματοποιημένες αφηγήσεις των γυναικών, που απεκδύονται κάθε φορά τις ταυτότητες τους για να εμψυχώσουν τους μοιραίους χαρακτήρες η κάθε μια στη ζωή της άλλης, αριστοτεχνικά μετασχηματίζουν φωνές, ενδύματα, κινήσεις εκφράσεις για να αποδώσουν την οξύτητα και την πικρία που δεν αντέχεται, δεν συγχωρείται, δεν θεραπεύεται…

 Σκέπτομαι ακόμα το χλωρόν δέος, τον χλωμό φόβο που έκανε τον Οδυσσέα να κερώσει στον Άδη, όταν περιστοιχίζεται από τους νεκρούς που βγάζουν άγριον αχό «ηχή θεσπεσίη» γιατί πώς αλλιώς να περιγραφούν οι ήχοι της παράστασης, ροκάνες, ποδοβολητά, άγριες κραυγές, ντιντινίσματα από τα κουδούνια των προβάτων, σαν αυτά που συνοδεύουν το όνειρο – εφιάλτη της Αλίκης στον Κάτω Κόσμο… Εξαιρετικό κείμενο, εξαιρετική η σκηνοθεσία, ο φωτισμός, οι ερμηνείες. Εύγε σε όλους τους συντελεστές της παράστασης και ιδιαιτέρως στη Μαίη Σεβαστοπούλου.

  Πόλυ Χατζημανωλάκη