Σάββατο 14 Μαΐου 2011

Σάτιρα – Ζοφερή πραγματικότητα 1- 0 "Ελίζαντεθ" στις Ράγες




ELIZADETH από την ομάδα backup στις Ράγες

Αυτή η εκρηκτική άνθιση του θεάτρου, η ανεξήγητη , πέπρωται να οδηγηθεί σε λίγα χρόνια σ’ έναν θλιβερό μαρασμό. Το κομμάτι αυτό της κοινωνίας που θάλλει σκανδαλωδώς και μας κάνει να τρίβουμε τα μάτια μας, παρατηρώντας στο ένα εμπορικό μαγαζί που κλείνει δυο θέατρα να ανοίγουν, αυτό το ευφορικό φαινόμενο λοιπόν, δεν θα διατηρηθεί. Το θέατρο θα ακολουθήσει κι αυτό τη μοίρα όλου του ελληνικού κορμού. Θα καταρρεύσει! Αυτό το δυσοίωνο μήνυμα έρχεται όχι από κάποιον κοινωνιολόγο, μελλοντολόγο, οικονομικό αναλυτή, προφήτη η καφετζού αλλά από μια θεατρική παράσταση. Μέρες μεγάλης μιζέριας προβλέπονται για το θέατρό μας και αναδουλειά, φτώχια και πείνα περιμένει τους ηθοποιούς. Τα σίριαλ θα σταματήσουν, το Εθνικό Θέατρο θα πουληθεί στο ΙΚΕΑ, η Λυρική θα γίνει Σουπερμάρκετ και οι πρωταγωνιστές του θεάτρου και της τηλεόρασης θα καταντήσουν σουβλατζήδες, καθαριστές, ντελιβερήδες, παπατζήδες, πλανώδιοι μουσικοί, λουλουδάδες, ομπρελάδες, λαχειοπώλες κι όποιο άλλο παρασιτικό επάγγελμα για να «τη βγάλουν». Και ξαφνικά, ενώ όλα είναι «μαύρα κι άραχλα» σ’ αυτή την απελπιστική κατάσταση «σκάει» η είδηση πως η «Ακατανόμαστη», πρωταγωνίστρια του παλιού καλού καιρού, βαθύτατα απαξιωμένη απ’ όλους, βρήκε χορηγό και ετοιμάζει μια θεατρική παραγωγή.

Δεν σκοπεύω βέβαια να σας αφηγηθώ το έργο. Θα ήταν ενέργεια αθέμιτη αλλά και μάταιη αφού η σάτιρα αλυσιδωτών εκρήξεων και τα πυροτεχνήματα των έξυπνων ευρημάτων που σκάνε επί σκηνής αλλεπάλληλα, σε ρυθμούς καταιγιστικούς δεν περιγράφονται και κάθε απόπειρα θα αδικούσε την εντύπωση που αποκομίζει ο θεατής. Φαίνεται πως εξ αρχής υπήρξε ένας καμβάς από έργο μάλλον ξενόφερτο. Πάνω σ’ αυτό ο Χάρης Ρώμας σχεδίασε μια δική του έμπνευση κι αυτό το παρέλαβε η ομάδα backup και κυρίως ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καρατζιάς και σήκωσε έργο και παράσταση όπως θα φούσκωνε ένα μπαλόνι με το αέριο της απογείωσης.

Ετερόκλητα τα πρόσωπα που καλούνται να συγκροτήσουν τον θίασο – στο έργο -- με το κουσούρι του το καθένα, μια ανθολογία από σπαρταριστές καρικατούρες, σαν σκίτσα του μετρ της γελοιογραφίας Αλμπέρ Ντυμπού. Διάφορα σουλούπια, μεγέθη, με σωματικά με ελαττώματα και ποικιλίες που ωστόσο προεξέχουν τα χαρακτηριστικά των θεατρίνων. Μωροφιλοδοξίες, αλαζονείες, βεντετιλίκια, ανταγωνισμοί, αντιζηλίες, έρωτες, μίση και πάθη. Το πιο διασκεδαστικό είναι πως καθένα απ’ τα πρόσωπα αυτά έχει μια αντιστοιχία με την σημερινή πραγματικότητα. Διακριτικά. Αυτό είναι ένα απ’ τα επίπεδα της σάτιρας. Μια ανάγνωση με γεύση επιθεώρησης.

Τα δελτία τύπου της ομάδας δίνουν ένα διάγραμμα της υπόθεσης και μια περιγραφή των προσώπων του «θιάσου των ποικιλιών»: «ένας ματαιόδοξος "εναλλακτικός" (διάβαζε ψώνιο), σκηνοθέτης,(κωμικός μεγάλου διαμετρήματος) ένας νευρωσικός αλκοολικός, εκπεσών πρωταγωνιστής του θεάτρου, μια βουλιμική ιέρεια της τέχνης, μια υπερφιλόδοξη νέα Κυπραία ηθοποιός, μια ετοιμόγεννη υστερικούλα πρώην σταρ σαπουνόπερας, ο σύζυγος της (σαν σωσίας του Τζέρυ Λούις), ένας ατάλαντος τσεβδός μουσικός, μια παντελώς κουνημένη θεατρική συγγραφέας, μια φιλοβασιλικιά παραγωγός "μαιμού" και μια μανιακή λεσβιάζουσα καπνίστρια διευθύντρια σκηνής(εξαιρετική τυπίστα) ». Ακολουθώντας την παράδοση των μπουλουκιών ο θίασος προσάρμοσε τους ρόλους στο physic και στις ιδιαίτερες δεξιότητες κάθε ηθοποιού και μ’ αυτά τα δεδομένα το έργο πήρε την τελική μορφή του και η παράσταση ανοίγει τα φτερά της.

Η βασική υπόθεση του υποτιθέμενου έργου έχει να κάνει με την διένεξη ανάμεσα στη βασίλισσα Ελισάβετ και την Μαρία Στιουάρτ. Η παρώδηση ξεχειλίζει οργιάστικά. Έχουμε λοιπόν και λέμε: Πρώτο επίπεδο οι ηθοποιοί του υποτιθέμενου θιάσου, δεύτερο επίπεδο οι αντιστοιχίες καθενός απ’ αυτούς με τα πρόσωπα- στόχους της σημερινής πραγματικότητας, τρίτο επίπεδο τα πρόσωπα του κλασικού δράματος.

Αν η σκηνοθεσία δεν είχε την σπουδαία ικανότητα να χειρίζεται με δεξιοτεχνία την μπαγκέτα της κι αν οι ηθοποιοί δεν ήταν ο καθένας πολλές γραμμές πάνω απ’ τα τρέχοντα standard, τότε θα υπήρχε κίνδυνος αυτό όλο το πλέξιμο να γινόταν μια σκηνική μουντζούρα. Τα θετικά όμως υπάρχουν και ο τυχερός θεατής απολαμβάνει την εξαιρετική αυτή σάτιρα που κεντράρει μεν μια ζοφερή πραγματικότητα αλλά που σου την σερβίρει σαν μια απολαυστική σπεσιαλιτέ. Δεν υπάρχει λόγος να κρίνω χωριστά τον καθένα απ’ τους ηθοποιούς. Και οι εννιά ήταν υπέροχοι. Πολυξένη (Σάββα), Τριανταφυλλιά (Ταμπαλιάκη), Αναστάση (Κολοβέ), Δήμητρα (Κολλά), Δημήτρη ( Καρατζιά), Μελίνα (Κυριακοπούλου), Τάσο (Τζιβίσκο), Αλκμήνη (Σταθάτου), και Αλέξανδρε ( Παρίσση) σας ευχαριστώ και σας συγχαίρω. Έχετε όλοι το μέγα χάρισμα. Να ‘στε καλά.
Γιώργος Χατζηδάκης

Τρίτη 10 Μαΐου 2011

Άστοχη επιλογή, παραπλανημένη σκηνοθεσία




Shopping and fucking από την ομάδα fAbricART στο «Βαφείο»



Η μεσήλιξ κυρία, με την ανθοδέσμη στα χέρια, κατέβηκε απ’ το ταξί, μπροστά στην πόρτα του θεάτρου πίσω απ’ το Εθνικό.. Και εκεί κοκάλωσε. Ένας εξαθλιωμένος , καθισμένος στα σκαλιά του νεοκλασικού, προσπαθούσε να κάνει την ένεση στο πέος του, ενώ ένα ετοιμόρροπο θηλυκό του παραστεκόταν. Οι ασφαλισμένοι που πάνε στα ιατρεία του ΙΚΑ, στην πλατεία θεάτρου πίσω απ’ τη Βαρβάκειο Αγορά, βρίσκονται κυριολεκτικά μπροστά σε μια κόλαση και σε σκηνές που δεν είναι δυνατό να περιγραφούν. Τους δυο τελευταίους μήνες επτά τεμαχισμένα πτώματα έχουν βρεθεί σε χωματερές και οι καθημερινή ειδησεογραφία, εγχώρια και διεθνής μας , μας ενημερώνει για το βάθος της φρίκης στο οποίο βυθίζεται όλο και πιο βαθειά η ανθρωπότητα. Αυτά λοιπόν που μας περιγράφει ο Ρέηβενχιλ στο Shopping and fucking, μόνο σαν ένα ειρωνικό κόμικς θα μπορούσε να ευσταθήσει… Πριν από δέκα χρόνια, που το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο «Αμόρε» προκάλεσε ίσως κάποιο σοκ με την ωμότητα των σκηνών του και με την τόλμη των εξτρεμισμών του. Στη δεκαετία που μεσολάβησε όμως έχει επέλθει απόλυτη εξοικείωση με κάθε είδους διαστροφή κι όσα διαδραματίζονται στην σκηνή του «Βαφείου» μόνο χασμούρημα προκαλούν. Τα φιλόπονα και φιλότιμα παιδιά της ομάδας fAbricART αστόχησαν στην επιλογή τους.

Αφού το διαδίκτυο είναι σήμερα σε θέση να μας ενημερώσει παραστατικότατα για τις πιο ακραίες σεξουαλικές διαστροφές και η καθημερινή πραγματικότητα μας κατεβάζει στα πιο σκοτεινά πηγάδια της ανθρώπινης απελπισίας γιατί να πάμε στο θέατρο να δούμε σκηνές ερτζάτς; Και γιατί κάποιοι καλοί ηθοποιοί κοπιάζουν να μεταμφιέζονται , χτυπιούνται κυριολεκτικά στους τοίχους, στις κολώνες και στα πατώματα για να δείξουν μια φρενίτιδα που δεν έχουν και σκηνοθέτες πασχίζουν μάταια να δώσουν κοφτερές αιχμές πραγματικότητας σε κάτι που κραυγάζει πως είναι φτιαχτό. Έχω την εντύπωση πως υπάρχει μια παρανόηση και μια παραπλάνηση κι έχουμε υποχρέωση να το πούμε. Ο χρόνος με κατέστησε δάσκαλο κι αυτό έχει ευθύνες και υποχρεώσεις που η φιλία και η αγάπη τις μεγαλώνει

Το βασικό λάθος , είπαμε είναι η επιλογή του έργου. Είναι έργο ξεπερασμένο, μπαγιάτικο. Δεν έχει ούτε κόκκο απ’ την δεινή εποχή μας. Δεν αποκαλύπτει τίποτα και δεν προτείνει τίποτα. Η σκηνοθεσία χειροτέρεψε τα πράγματα περιγράφοντας τα πρόσωπα και τα γεγονότα με απλοϊκή εξωτερικότητα. Μα καλά, τα άτομα αυτά, περνάνε από τόσα, έρπουν και συστρέφονται σαν γαιοσκώληκες, βυθίζονται στα ελώδη ερέβη και δεν αισθάνονται τίποτα; Δεν πάσχουν; Μια ανθρώπινη ύπαρξη έχει διαστάσεις, διέρχεται διακυμάνσεις πριν γίνει σύμπτωμα. Οι απροκάλυπτες σεξουαλικές συνευρέσεις, τα αναίτια ξεγυμνώματα, οι εμετοί και οι ποικίλοι παροξυσμοί στέρησαν την παράσταση από κάθε αλήθεια. Βλέπαμε μονοδιάστατες φιγούρες και όχι ανθρώπους. Ο θεατής έχει ανάγκη να πειστεί πως τα πρόσωπα του έργου είναι άνθρωποι , άνθρωποι απελπισμένοι, σε θανατερά αδιέξοδα, σε μια ακραία ράμπα πάνω απ’ το χάος και λυπάμαι που θα το πω, αυτά δεν επιτυγχάνονται με το γυμνό στήθος του κοριτσιού και με το τσιτσίδωμα του αγοριού.

Υπήρχε ωστόσο μια ευκαιρία που χάθηκε μέσα στη ζάλη της παρανόησης. Το έργο είναι ασήμαντο, δραματουργικά ανούσιο. Έχει όμως μια σκηνή που θα μπορούσε να είναι ένα αποκορύφωμα, μια καπιτάλε εκτίναξη που θα έριχνε λίγο απ’ το μαγικό φίλτρο που σταλάζει ο Ζενέ στα εφιαλτικά του τεχνήματα. Η σκηνή της θυσίας. Ο επιδιωκόμενος μαρτυρικός θάνατος για την προσέγγιση της υπέρτατης ηδονής. Μια θέωση . Κάτι απ’ την Αυτοκρατορία των αισθήσεων του Μισίμα. Ούτε το κείμενο υποστήριξε αυτήν την κατεύθυνση, ούτε η σκηνοθεσία, που με την εμμονή της να στήνει συνεχώς σκηνές σεξουαλικών πράξεων αποδυνάμωσε το μεγαλείο ενός τελετουργικού φινάλε. Συγχαρητήρια ωστόσο στα παιδιά Φάνη Κατέχο, Μαριλένα Ράδου, Παύλο Μελικίδη, Νεκτάριο Δημητρακόπουλο, Γιάννη Γιαννακόπουλο, που κουράστηκαν και προσπάθησαν για την παράσταση. Λυπάμαι που έχω αντιρρήσεις αλλά χαίρομαι που δεν τις πνίγω σε συμβατικές επιδαψιλεύσεις. Μόνο με την αλήθεια , μόνο μ’ αυτήν θεμελιώνεται ο γόνιμος διάλογος για την τέχνη κι έτσι πάει προχωρεί ο κόσμος.

Γιώργος Χατζηδάκης

Κυριακή 8 Μαΐου 2011

Ένα αγγελικό τέχνημα που σύζευξε τρεις κόσμους




«Λωξάντρα» από το ΚΘΒΕ

Αδικείται ο αθηναίος θεατής της «Λωξάντρας». Αδικείται και η παράσταση. Αδικούνται σκληρά και οι ηθοποιοί. Η «Λωξάντρα», που κατέβασε το Κρατικό Βορείου Ελλάδος στην Αθήνα, δεν ευτύχησε στον αχανή χώρο του Μείζονος Ελληνισμού. Κάθε σκηνή έδειχνε πως ήταν στημένη για χώρο μισού μεγέθους , για πιο σφιχτή πλέξη. Και η πλατεία κι αυτή γηπεδικών προδιαγραφών. Κερκίδες σταδίου, αποστάσεις ρωμαϊκού αμφιθεάτρου, αρένα ιπποδρομίου. Αγναντεύει ο θεατής και αγνάντεμα στο Μυστήριο γίνεται; Το Μυστήριο απαιτεί συμμετοχή. Μέθεξη. Να γράψω και δυο λόγια στην ίδια ένσταση. Χαώδης και η κοσμοσυρροή. Δυο τεράστιοι χώροι, προαύλιο και φουαγιέ κατάμεστα, όχι από μύστες η προσκυνητές, αλλά από κοσμικούς και χαροκόπους, πλήθος ελαφρών διαθέσεων, με τις κάμερες να στριφογυρίζουν ολούθε σκοπεύοντας και κυνηγώντας τους κι άλλοι να ελίσσονται για ν’ αξιωθούν να βρεθούν στο στόχαστρό τους. Και γέλια και κακαρίσματα και βαβούρα και εναγκαλισμοί και φιλήματα. Άβατοι και απροσπέλαστοι ήταν κάποτε και ιεροί οι τόποι των Μυσταγωγιών κι όσοι προσέρχονταν είχαν εξαγνιστεί πρωτύτερα και είχαν νηστέψει κι είχαν σωπάσει κι είχαν μονωθεί για να αξιωθούν την συμμετοχή. Σημεία των καιρών.

Όχι, φίλε αναγνώστη, δεν τρελάθηκα, δεν έχω καταληφθεί από μισανθρωπία η αγοραφοβία, αντικοινωνικότητα η το σύνδρομο του μοναχισμού. Τα γράφω όλα αυτά γιατί ο Χατζάκης οργάνωσε ένα Μυστήριο, ένα αγγελικό τέχνημα τρισδιάστατο που σύζευξε τρεις κόσμους, τον κόσμο της ζωής, τον κόσμο τον μετά απ΄ αυτήν και τον τρίτο, της προέλευσης. Πήρε ένα ηθογραφικό μυθιστόρημα, γεμάτο από ζωϊκότητα, από μικρά και μεγάλα ανθρώπινα πάθη, αδυναμίες, ανάγκες και προσπάθειες, γεμάτο από μνήμες και ιστορία και παραδόσεις, μια τοιχογραφία ανθρώπινης περιπέτειας - και για μας τους ρωμιούς περιπέτειας συγκινητικής – και σαν να πρόσταξε, άνοιξαν οι κόσμοι οι άλλοι, ο κόσμος του μετά κι ο κόσμος του πριν, οι άγνωστοι, που σαγηνεύουν την μεταφυσική ιδιοσυγκρασία του Χατζάκη και που αυτός ξέρει , σαν άρχοντας μυστικών τελετουργιών , να τους φανερώνει. Έφερε στη σκηνή σκιές και ονειρικά εκτοπλάσματα, «…κι έκαμε θαύμα τ’ άδικο, δίκιο την αμαρτία, να περπατούν οι ζωντανοί με τους αποθαμένους…». Κι όχι μόνο να περπατούν, αλλά και να συνομιλούν, να ανταλλάσσουν, να παραπονούνται και να κακιώνουν μα και ν’ αγαπούν και να φιλιώνουν και να χορεύουν. Μεγαλειώδης η σκηνή του Δημητρού που με δυο κουβέντες, αποχαιρετάει τη γυναίκα του και χορεύοντας ανηφορίζει στην αποθέωση του...Αυτά βιώνονται απ' το κατώφλι μιας προσευχής κι όχι απ' την πλατφόρμα του λιμανιού που το καράβι πάει για τη Μύκονο.

Ήταν λοιπόν η παράσταση που είδα, έστω από μακριά (απ’ την 18η σειρά ), μια σπουδαία παράσταση, με την έννοια ένα σκηνικό δημιούργημα, άξιο σπουδής και μελέτης. Ένας σημειολόγος θα είχε πολλή δουλειά να κάνει. Η όψη ήταν ένα ρωμαίικο ραβαΐσι σ’ ένα αστικό κωνσταντινουπολίτικο πλαίσιο, με όλα τα ιθαγενή στοιχεία, προβεβλημένα, (κουζίνα, προφορά, εθιμοτυπία). Μπροστά απ’ την επιφάνεια , ορθωνόταν ευδιάκριτο το στοιχείο το κυρίαρχο της μητριαρχίας . Άξονας της οικογενειακής κοινωνίας η Μητέρα, μεγάλη ιέρεια . Και όπως στις προϊστορικές κοινωνίες του Αιγαίου και των παραλίων του, απ’ την Κρήτη μέχρι και στη χώρα των Αμαζόνων, έτσι κι εδώ η Πρώτη γυναίκα είναι που επικοινωνεί με τους νεκρούς και συνυπάρχει μαζί τους. Αυτή είναι που βλέπει τα μέλλοντα κι όσα είναι να ’ρθουν. Αυτή ερμηνεύει τους χρησμούς. (Θησαυρός στην καρβουναποθήκη). Αυτή είναι που κατέχει και τελεί μαγικές τελετουργίες. Η μαγειρική έχει την ίδια ρίζα και την ίδια προέλευση με τη μαγεία. Είναι λοιπόν η Λωξάντρα μια επιβίωση , ένα κατάλοιπο, μια μνήμη πανάρχαιας θηλυκής θρησκείας. Της Λευκής Θεάς.

Η φόρμα του λαϊκού θεάτρου είναι ένας σταθερός προσανατολισμός για τον Χατζάκη. Τα «διάβασε» η τα διαισθάνθηκε όλα αυτά τα επίπεδα. Τα μεταφυσικά τα διέγνωσε σίγουρα και τα αξιοποίησε αριστουργηματικά. Έλαβε λοιπόν ένα πλαίσιο από μια άλλη περιοχή του λαϊκής ψυχαγωγίας, το γλέντι, (οικείο στοιχείο σ’ αυτόν αφού στην Κρήτη, απ’ όπου κατάγεται, πρώτη αρετή του άντρα είναι να είναι «γλεντιστής»), και έντυσε μ’ ένα ντύμα πανηγυριώτικο την παράστασή του. Παραπομπή σε αρχετυπικά δρώμενα μπορεί να θεωρηθεί και το απόσπασμα απ’ τον «Λεπρέντη» του Χουρμούζη που «έχωσε» στη σύνθεσή του. Εύρημα αξίας αλλά θα μπορούσε να βάλει απόσπασμα από τον «Οψίπλουτο», που γράφτηκε στην Πόλη και υπάρχουν υπόνοιες πως παραστάθηκε τότε, ενώ για τον «Λεπρέντη» δεν υπάρχει καμιά τέτοια μαρτυρία. Κι εκτός αυτού ο «Οψίπλουτος» είναι σάτιρα του περίγυρου αλλά και με αντιστοιχίες σημερινές και όχι σκέτη κωμωδία. Κι ακόμα κάτι. Κακώς αναφέρεται ο Χουρμούζης ως Χουρμούζιος. Δεν δικαιολογείται τέτοιο λάθος αφού ο αγωνιστής συγγραφέας ήταν τότε ακόμα ζωντανός , ζούσε στην Πόλη και ήταν μια προσωπικότητα της κοινωνίας της.

Δεν νομίζω πως μπορώ να εξαντλήσω το θέμα μιλώντας για τη «Λωξάντρα» του Χατζάκη. Έχω πολλά να πω. Μετά από τη «Φόνισσα», τη «Νύχτα του τράγου» τον «Ιερό γάμο», τους δυο «Οιδίποδες» και του «Νεκρού αδελφού» έχω λάβει τους βασικούς κλειδάριθμους της εκστατικής του γραφής , τους κλειδάριθμους να βλέπω τις παραστάσεις του, έστω κι αν υποχρεούμαι να τις παρακολουθώ αγναντεύοντας τις εκ του μακρόθεν. Μπορεί να μην είμαι σε θέση να μιλήσω με λεπτομέρειες , λόγω μεγάλης απόστασης, για τις καλλιτεχνικές επιδόσεις καθενός απ’ τους ηθοποιούς, (παρά μόνο να πω πως όλοι ήταν η μου φάνηκαν εξαιρετικοί με κορυφαία την Φωτεινή Μπαξεβάνη) για το σύνολο όμως της θεατρικής αυτής δημιουργίας εκφράζω τον θαυμασμό μου και δηλώνω την βαθιά μου εκτίμηση σε όλους αλλά κυρίως στον μυσταγωγό σκηνοθέτη.
Γιώργος Χατζηδάκης

Παρασκευή 6 Μαΐου 2011

Εμπειρία στις εσχατιές της θεατρικής αναζήτησης




Δεν είναι τωρινή διαπίστωση πως η τέχνη γενικώς απομακρύνθηκε από τα κάδρα της. Είναι τώρα πολλά χρόνια που όλες οι μορφές τέχνης αναζητούν να εκφραστούν και να διαβαστούν με καινούργια αναγνωστική. Πρωταρχικά όμως τους καλλιτέχνες τους συνέχει η αγωνία να βρουν αλφάβητο να διατυπώσουν το μήνυμά τους . Αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά και έχουν κοινολογηθεί κατά πολλούς και ποικίλους τρόπους. Οι δημοσιογράφοι με εξομολογητικές συνεντεύξεις δημιουργών, το πλήθος των θεωρητικών με αναλύσεις, όλοι αυτοί έχουν καταγίνει να παρουσιάσουν το φαινόμενο, να το εντάξουν και να το πρακτικοποιήσουν. Μα η ανησυχία των νέων δεν τιθασεύεται. Σε κάθε καμπή και φάση προβάλλει και επιχειρεί να πει τα πράγματα μ’ έναν δικό της τρόπο, πιο απορριπτικό, πιο αφοριστικό και πιο επαναστατικό. Κρατάει χρόνια αυτή η κολόνια. Στο θέατρο ειδικά αυτή η φυγή προς το αλλού, μετρώντας μόνο την μεταδικτατορική περίοδο, συμπληρώνει σαράντα χρόνια.


Στο μεταξύ οι αποδέκτες, αυτοί δηλαδή στους οποίους οι κραυγές και οι φόρμες της αμφισβήτησης των νέων απευθύνονται, αγωνίζονται κι αυτοί να επικοινωνήσουν και να σπάσουν τους κώδικες ώστε να λάβουν τα μηνύματα. Κι έτσι έχουμε ένα κυνηγητό σαράντα χρόνων όπου οι αμφισβητούντες τρέχουν προς νέες κατευθύνσεις και οι αποδέκτες τους ακολουθούν ασθμαίνοντας. Το αστείο μαζί και θλιβερό του φαινομένου είναι οι δυστυχείς θεωρητικοί που με τα επιστημονικά εργαλεία τους επιχειρούν σαστισμένοι να προλάβουν και να καταλάβουν, και προσπαθώντας να συλλάβουν το ασύλληπτο και να περικλείσουν σε νεολογικές ορολογίες με αποτέλεσμα να περιπλέκουν την ασυνεννοησία και να παραπλανούν εξαντλητικά τους αποδέκτες. Η κατάσταση παρουσιάζεται ως χαώδης, αγαπητέ μου απλέ θεατή, που θέλεις να επικοινωνήσεις με τις προκλήσεις των αυτών που δεν κάθονται σε μια θέση αλλά θέλουν να φύγουν μπροστά. Ο μόνος τρόπος είναι πρώτον να αγνοήσεις την δυσλεκτική θεωρητικολογία που σε περιπλέκει σ’ ένα γλωσσικό ιδίωμα, διάλεκτο της «φυλής» τους, που μόνο μεταξύ τους συνεννοούνται άνετα. Κι αφού απαλλαγείς απ’ αυτή τη βάσανο, να συγκεντρωθείς και να παρατηρήσεις προσεκτικά και με σεβασμό, το θέαμα που σου προτείνεται.


Παρακολούθησα προσεκτικά και με σεβασμό, χωρίς καμιά προκατάληψη θετική η αρνητική, το θέαμα που τιτλοφορείται «Repulsion_6» ( αφετηρία η «Αποστροφή» του Πολάνσκι, η γνωστή ελεγεία στον ερμητικό κόσμο της σχιζοφρένειας, με πρωταγωνίστρια την Κατρίν Ντενέβ) και που παρουσίασε η Ομάδα Erasers σ’ ένα παλιό αρχοντικό οίκημα στην οδό Μιλτιάδου, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Μια άνετη μαρμάρινη σκάλα οδηγεί σ’ ένα πολύ ευρύχωρο δωμάτιο που συνδέεται στα δεξιά μ’ έναν μακρύ διάδρομο. Αραδιασμένα κατά μήκος του διαδρόμου πέντε δωμάτια μ’ ένα μπάνιο στο απέναντι άκρο. Οι πόρτες των δωματίων είναι άλλοτε ορθάνοιχτες, άλλοτε κλειστές κι άλλοτε μισόκλειστες ασφαλισμένες με αλυσιδάκι. Σε κάθε δωμάτιο , που φωτίζεται διαφορετικά κατά διαστήματα, βρίσκεται κι από ένα κορίτσι και μαζί της ένας νέος με μια κάμερα που παρακολουθεί κάθε κίνηση, από κοντά, από πολύ κοντά η απ’ όσο γίνεται μακρύτερα. Οι κάμερες δίνουν εικόνα σε ένα σύνολο από έξη δέκτες που βρίσκονται στο αρχικό κεντρικό δωμάτιο, στη δεξιά πλευρά του οποίου υπάρχει το έκτο δωμάτιο με ένα ακόμα κορίτσι. Οι θεατές περιδιαβαίνουν στο μεγάλο διάδρομο και παρακολουθούν απ’ τις πόρτες τα διαλαμβανόμενα ή στέκουν στον κεντρικό χώρος βλέποντας τις εικόνες στους δέκτες.

Η επεξηγηματική φράση στο πρόγραμμα που πληροφορεί τον θεατή πως «Η δομή του repulsion_6 βασίζεται πάνω στη διάσπαση της αφήγησης και στις πολλαπλές οπτικές γωνίες, οι οποίες προκύπτουν από τα διαφορετικά σημεία όπου λαμβάνει χώρα η δράση: 6 διαφορετικές μορφές του Repulsion, με 6 οπερατέρ που βιντεοσκοπούν 6 performers σε 6 δωμάτια» επεξήγηση καθοδηγητική που είναι απαραίτητη για τον θεατή, ειδ’ άλλως το κατακερματισμένο θέαμα και η αποσπασματική του παρακολούθηση δεν θα του επέτρεπαν να καταλάβει περί τινος πρόκειται. Αν ο θεατής βλέποντας το ένα κορίτσι να συναρμολογεί σαν παζλ διάφορες φωτογραφίες, ένα άλλο να συστρέφεται σ’ ένα κρεβάτι, ένα τρίτον να αναδύεται και να κρύβεται πίσω από χαρτόκουτα κι ένα τέταρτο να διασχίζει ψαχουλευτά τον διάδρομο με τα μάτια δεμένα δεν διανοείται πως αυτά όλα αποτελούν κλάσματα μιας ενότητας , μιας ενιαίας προβληματικής, ενός συγκεκριμένου θέματος.


Πρέπει να συμπληρωθεί εδώ πως περιερχόμενος ο θεατής συλλέγει διάφορες και διαφορετικές εντυπώσεις από τον άλλο θεατή που θα ακολουθήσει μια διαφορετική διαδρομή στην πορεία του και σε διαφορετικές φάσεις του θεάματος. Αυτό είναι ένα στοιχείο της διαδραστικότητας αλλά δεν συντελεί καθόλου στη συγκρότηση μια ενιαίας εντύπωσης. Ο κριτικός σημειώνει την εξαιρετική και προωθημένη ερευνητική φορά της ομάδας, επαινεί αλλα διαφωνεί στην αποτελεσματικότητα της δήλωσης τους πως τους ενδιαφέρει η αποδόμηση και περιορίζεται να έχει αποκομίσει μια ποικιλία οπτικών εντυπώσεων. Που δεν είναι καθόλου λίγο. Ποια ήταν τα παιδιά της ομάδας δεν θέλουν να γραφτεί, εγώ όμως ξέρω και μαρτυράω πως οργανωτικός μοχλός ήταν η Σεραφίνα Σιδέρη κι απ’ τά άλλα κορίτσια γνώριζα την Νατάσα Ζάγκα. Το πρόγραμμα αναφέρει πως οι erasers είναι οι Γιώργος Κακανάκης, Γιώργος Κωνσταντινίδης, Θάνος Ευγενίου και Σωτήρης Μήτσιος.

Γιώργος Χατζηδάκης