Τρίτη 8 Απριλίου 2008

Τα Παιδιά του Κάιν στο θέατρο Βαφείο





Είναι δυνατόν να γεννηθεί τέτοιο θανάσιμο πάθος ανάμεσα σε άντρες που δεν είναι ομοφυλόφιλοι; Μπορεί να κρυφοκαίει τέτοια παθιασμένη έλξη που να μην είναι ερωτική, δηλαδή να μην επιδιώκει σεξουαλική επισφράγιση; Είναι άραγε μια λανθάνουσα, ανάπτυξη της έμφυτης τάσης του νεαρού αγοριού να προσκολλάται σ’ ένα αρσενικό πατρικό πρότυπο, είναι κάποια ψύχωση ανταγωνιστικού χαρακτήρα η ένα υπεραναπτυγμένο κτητικό σύνδρομο; Σε ποια ψυχαναλυτική ερμηνεία να απευθυνθούμε για να δεχθούμε το φαινόμενο που αναπτύσσεται στο έργο του Ανδρέα Θωμόπουλου «Τα παιδιά του Κάιν», που παρουσιάζεται στο θέατρο «Βαφείο»; Σε ποιο πρότυπο μέσα στην ιστορία να ανατρέξουμε για να κατανοήσουμε αυτό το πάθος; Μήπως στη επική φιλία του Αχιλλέα και του Πάτροκλου η στην ιστορική του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα. Και προς τα κει να κατευθύνουμε το πατρόν πάλι αταίριαστο μας βγαίνει. Αλλά και στο παγκόσμιο θέατρο ένα τέτοιο νοσηρό πάθος δεν έχει το όμοιό του. Και στη ζωή εξ άλλου, όπου κι αν στρέψουμε το βλέμμα τέτοιο ζευγάρι δε θα συναντήσουμε. Ομοφυλόφιλους παθιασμένους πολλούς, με αβυσσαλέα ως φονικά η και κανιβαλικά πάθη τα αστυνομικά δελτία διαθέτουν άπειρους. «Κανονικούς» όμως άντρες που ζουν, πορεύονται, εργάζονται, δημιουργούν, ερωτεύονται γυναίκες αλλά μέσα τους επιπολάζει για καιρό κάτι πολύ ισχυρό απ’ τον ένα για τον άλλο, ηφαίστειο που τους καίει τα σωθικά, μέχρι που ξεσπάει και εξοντώνει και τους δυο, είναι ένα ντουέτο που ούτε το θέατρο, ούτε η ζωή έχει να μας δείξει.
Μήπως όμως πρέπει να αναζητήσουμε έναν συμβολισμό; Υπαινιγμός για την έλλειψη επικοινωνίας είπανε κάποιοι κριτικοί, όταν πρωτοπαίχτηκε το έργο πριν από κάμποσα χρόνια κι ο μακαρίτης ο Νάσος Νικόπουλος έγραψε πως η χωρίς όρια ενοχή και ανασφάλεια οδηγούν σε παρόμοιες ακρότητες. Υπερβολές; Ασφαλώς. Οι περισσότεροι πάντως μίλησαν τότε για ένα αριστούργημα. Και θα μπορούσαμε εν μέρει να συμφωνήσουμε αν δούμε το έργο σαν έναν ύμνο στο πάθος του Έρωτα. Στον έρωτα προς τη ζωή, προς τη φύση, προς την τέχνη, προς έναν άνθρωπο, χωρίς να συγχέουμε αυτό το υπέρτατο υπαρξιακό αίσθημα μα τον σεξουαλισμό. Δεν είναι κρυπτομοφυλόφιλοι οι δυο ήρωες του έργου, που διστάζουν να εκδηλωθούν. Μόνο η σημερινή ευτέλιση του βίου δεν μας επιτρέπει να αντιληφθούμε την ανθρώπινη σχέση χωρίς « κρεβάτι».
Ο θαυμασμός ή η εκτίμηση από έναν άντρα προς έναν άλλο, η εξάρτηση που μπορεί να αναπτυχθεί ανάμεσά τους, η ανάμιξη του ανταγωνισμού, αυτού πανίσχυρου ενστίκτου μεταξύ των αρσενικών, αυτή η μέχρι θανάτου μονομαχία, δεν έχει να κάνει καθόλου με ομοφυλοφιλία. Αντίθετα είναι δυο γνήσια αρσενικά που συγκρούονται σε έναν παροξυσμό αυτού που η επιστήμη ονομάζει δυαδική ψύχωση.
Καταπληκτική σύλληψη κι απ’ όσο ξέρω μοναδική στο παγκόσμιο δραματολόγιο.
Η διαπραγμάτευση ωστόσο δεν στέκεται στο ύψος του θέματος. Το έργο στη διεξαγωγή του πλατειάζει κουραστικά με αλλεπάλληλες κορυφώσεις και οξύνσεις που η μία υπονομεύει και εκτονώνει την άλλη. Με τον Θωμόπουλο συμβαίνει ότι με πολλούς συγγραφείς. Διστάζουν να απαγκιστρωθούν απ’ το γραπτό τους. Αιχμαλωτίζονται και δεν μπορούν να ξεφύγουν κι αυτό τους εμποδίζει να αντιληφθούν τις περιττολογίες. Στο πράγματι εξαιρετικό αυτό έργο περισσεύουν πολλές φλυαρίες που αφαιρούν απ’ δυναμική του.
Η σκηνοθεσία του Βασίλη Ασλανίδη έκανε σπατάλη σε εντάσεις και ρεαλιστικές υπερβολές με αποτέλεσμα να αποστρέψει την προσοχή του θεατή απ’ την υπαρξιακή πάλη και να την στρέψει στο χολυγουντιανό μπουνίδι. Λάθος μέγα. Κι ένα ακόμα λάθος πολύ βασικό. Βάζει τους δυο ήρωες, σε πολλά σημεία, να πλησιάζουν πολύ κοντά τα πρόσωπά τους σαν να πρόκειται να φιληθούν, δημιουργώντας έτσι στο θεατή την υπόνοια πως αυτοί είναι δυο ομοφυλόφιλοι που διστάζουν να εκδηλωθούν. Οι δυο ηθοποιοί Φάνης Κατέχος και Βασίλης Γιακουμάρος υπηρέτησαν με αυταπάρνηση (αναφέρομαι κυρίως στη σκηνή του πνιγμού) όλες τις κινηματογραφικές ακρότητες της σκηνοθεσίας. Η ερμηνεία των δυο νέων ωστόσο είχε και δύναμη και αλήθεια. Συνταρακτική, με την αυθεντική έννοια της λέξης.

Το σκηνικό της Κατερίνας Καμπανέλλη πειστικό και συνεπές στη ρεαλιστική αντίληψη της σκηνοθεσίας.
Και επειδή ανησυχώ μήπως δεν ήμουνα αρκετά σαφής θέλω εν κατακλείδι να τονίσω πως άλλο θέατρο και άλλο κινηματογράφος – κατ’ επέκταση και τηλεόραση – και να υποσημειώσω πως δεν έχω δει μέχρι σήμερα στο θέατρο κανέναν σκηνοθέτη της κάμερας και του πλατώ που να απαλλάσσεται από το κινηματογραφικό του σύνδρομο. Ούτε ο Κακογιάννης, ούτε ο Μαυρίκιος, ούτε ο Βαφέας, ούτε κανένας άλλος. Το ντεκουπάζ τους κυνηγάει.
Γιώργος Χατζηδάκης

Δεν υπάρχουν σχόλια: